Analyse: Natuurlijk wordt het weer nippertjeswerk met dat regeerakkoord
DEN HAAG – Dat VVD en PvdA een oplossing vinden –of al hebben– voor de crisis waarin ze verzeild zijn geraakt, staat vast. Want wat begon als een typisch VVD-probleem, gaat inmiddels ook de PvdA wel degelijk aan. Samsom wil en kan de VVD niet laten spartelen.
Zouden ze ons weer te snel af zijn? Dat zou zomaar kunnen. Gisteravond verlieten VVD- en PvdA-kopstukken het Torentje zonder een woord los te laten over wat ze besproken of bereikt hadden. Maar die zwijgzaamheid zegt hoegenaamd niets. Als de achterliggende formatie ons één ding geleerd heeft, is het dat Rutte en Samsom pers en omstanders meestal twee stappen vooruit zijn. Ook nu zou het dus goed kunnen zijn dat een alternatief plan voor de zoveel tumult veroorzakende zorgpremies alweer klaar ligt.
En dat nog slechts de finetuning, bijvoorbeeld over de houdbaarheid en communicatie van het alternatief, resteert. Want ook Rutte en Samsom hebben uit de formatie een les getrokken: haastige spoed is zelden goed.
Er is nog een belangrijke reden waarom de monden gisteravond op slot bleven. Waarom zouden VVD en PvdA nu al iets onthullen over de mogelijke oplossingsrichting, als ze daarmee de tegenstanders nieuwe aangrijpingspunten bieden voor het formuleren van weer nieuwe kritiek? Volgende week dinsdag ‘pas’ is het grote Kamerdebat. Hoe korter voor dat debat Rutte en Samsom hun oplossing naar buiten brengen, hoe effectiever zij de oppositie zullen weten te ontregelen en destabiliseren.
Dat ze eruit komen, en misschien al goeddeels uit zijn, staat vast. Met name de VVD heeft belang bij een nooduitgang. Nooit eerder kwam het volgens Maurice de Hond voor dat een regeringspartij nog voor het debat over de regeringsverklaring in de peilingen 20 zetels verloor. Dat de liberalen dus weg moeten van het gesloten akkoord over de zorgpremies, staat als een paal boven water.
Maar ook de PvdA beseft dat wijziging van het akkoord mede in haar belang is. Samsom is er duidelijk niet op uit zijn collega Rutte, met wie hij wekenlang in een prettige sfeer onderhandelde, nu te laten spartelen. Samen formeren betekent ook samen pijn lijden, luidt zijn filosofie. En een stabiele coalitie, weet hij, kan alleen ontstaan als je elkaar regelmatig comfort biedt.
Daar komt bij dat de PvdA-leider terdege beseft dat ook in zijn achterban –zij het in mindere mate dan bij de VVD– kritiek leeft op het regeerakkoord.
Het belangrijkste is dan nog niet dat een partijprominent als de econoom en oud-staatssecretaris Rick van der Ploeg (gisteren bij Pauw & Witteman) weinig ziet in de inkomensafhankelijke zorgpremie.
Van meer gewicht is ongetwijfeld dat Samsom beseft dat straks, als andere delen van het regeerakkoord hun uitwerking krijgen, ook zijn eigen partij klappen gaat krijgen, waardoor het onverstandig is de VVD nu via een keiharde afspraak-is-afspraakopstelling in de houdgreep te nemen.
En nog belangrijker is de ontdekking dat het grote PvdA-doel van nivelleren door het huidige regeerakkoord slechts gebrekkig is gerealiseerd. Want laten de laatste berekeningen niet zien dat ook zwakke groepen in de samenleving, zoals bijstandsgerechtigden en AOW’ers, er per saldo op achteruit gaan?
Ten slotte beseft Samsom dat er, gezien de krachtsverhoudingen in de Eerste Kamer, hoe dan ook iets aan het regeerakkoord móét veranderen. De vraag is daarom alleen nog wát er straks uit de hoge hoed komt.
Maar dat weten we, naar ‘goede’ Haagse gewoonte, misschien pas maandag. Bewust op het nippertje voor het debat.
