Bij een president die gaat voor zijn herverkiezing, staat zijn rivaal bij de start van de stembusstrijd altijd op enige achterstand. Hij mist ervaring, kan niet bogen op wapenfeiten en het ontbreekt hem aan faciliteiten die een president op grond van zijn ambt wel heeft. Toch liet het eerste verkiezingsdebat, begin oktober, zien dat het ondanks die achterstand mogelijk is de zittende president de loef af te steken. Die tijdelijke voorsprong heeft Romney echter niet kunnen vasthouden.

Dat Obama vannacht won, heeft te maken met het feit dat hij in de achterliggende vier jaar ten minste twee dingen bereikte: Bin Laden is dood en de auto-industrie leeft. Dat laatste heeft hem bijvoorbeeld in zogenoemde swingstaten als Michigan en Ohio, waar veel mensen in die sector werken, de overwinning opgeleverd.

Behalve dat Romney als nieuwkomer die wapenfeiten niet kan noemen, is zijn imago minder goed. Hij wisselde niet alleen enkele malen van standpunt, maar rond hem bleef ook steeds iets hangen van gebrek aan transparantie. Zo bleven er vragen leven omtrent zijn belastingafdracht. Of dit nu terecht is of niet, doet niet zo veel terzake. Het werkt tegen hem.

Minstens zo belangrijk is dat de standpunten van de doorsnee-Republikein over medisch-ethische kwesties kennelijk steeds minder acceptabel zijn voor de meerderheid van de bevolking. In ieder geval hebben de senatoren van Missouri en van Indiana hun zetel verloren doordat zij een stevig standpunt over abortus innamen – wat op zichzelf overigens niet zo nieuw was.

Dat die strikte opvattingen over abortus ook minder draagvlak hebben bij orthodoxe christenen, maakt bijvoorbeeld de uitslag van de staat Iowa duidelijk. De meerderheid van de bevolking daar bestaat uit conservatieve christenen. Desondanks koos die staat voor Obama.

Sinds enige tijd is er een verschuiving onder jongere evangelicalen gaande. Vanouds kozen zij vooral voor de Republikeinen vanwege de behoudende standpunten van die partij op medisch-ethisch terrein. Nu zijn er steeds meer orthodox-christelijke jongeren die Obama steunen omdat die meer oog heeft voor de ‘zachtere’ ethische thema’s, zoals zorg, milieu, vreemdelingenopvang. Die vinden de jonge evangelicals minstens zo belangrijk als abortus of euthanasie. Ook hier tekent zich dus een generatieverschil af: oudere evangelicals steunen de Republikeinen, jongere de Democraten.

Nog één keer krijgt Obama de kans om zijn boodschap van ”change and hope” te realiseren. De eerste periode heeft hij op dat punt teleurgesteld. De uitslag van vannacht bewijst dat. In 2008 won Obama met 8,7 procent, nu met 0,9. Het is reëel te verwachten dat het hem in de tweede periode ook niet zal lukken. Deze verkiezingsuitslag heeft duidelijk gemaakt dat het land diep verdeeld is. In het Huis van Afgevaardigden moet Obama het opnemen tegen een Republikeinse meerderheid. Dat maakt regeren lastig.