Dissidente ayatollah verbreekt stilzwijgen
De Iraanse grootayatollah Hossein Ali Montazeri, die vanwege kritiek op het religieuze establishment in Iran jaren onder huisarrest heeft gestaan, heeft woensdag in zijn eerste openbare optreden in zes jaar de vloer aangeveegd met de machthebbers.
Hij riep hen ertoe op verkiezingen uit te schrijven om de jongeren in de gelegenheid te stellen hun toekomst te bepalen.
Ongeveer 300 studenten hadden zich samengeperst in een kleine ruimte in de heilige stad Qom om te luisteren naar de 81-jarige Montazeri. De geestelijke was ooit de gedoodverfde opvolger van ayatollah Ruhollah Khomeini, de leider van de islamitische revolutie van 1979, maar raakte later uit de gratie.
Khomeini altijd zei dat de mensen hun eigen beslissingen moesten kunnen nemen, aldus Montazeri. „Dat geldt nu ook”, zei hij. „De meerderheid van onze bevolking is ontevreden over de heersende macht. De kwestie moet aan een volksstemming worden onderworpen.”
Montazeri werd in 1997 onder huisarrest geplaatst nadat hij tegen zijn studenten had gezegd dat ayatollah Ali Khamenei niet competent was om de geestelijke leiding over het land te voeren. Hij beschuldigde de religieuze leiders van het monopoliseren van de macht en het veronachtzamen van de idealen van de revolutie. Zijn huisarrest werd in januari opgeheven. Hij verkeerde op dat moment in slechte gezondheid en aangenomen werd dat de religieuze leiders bang waren voor een opstand als hij in detentie zou komen te overlijden.
Grootayatollahs, van wie er in Iran slechts een paar zijn, gelden als de belangrijkste islamitische theologen. Montazeri heeft een groot aantal volgelingen in Qom en Isfahan, zijn geboorteplaats. Vlak voordat Khomeini in 1989 overleed raakten de twee in onmin en verloor Montazeri zijn positie als beoogd opvolger.
In zijn toespraak stelde Montazeri ook de campagne aan de kaak die de machthebbers voeren tegen liberale intellectuelen en schrijvers. „Het is een schande dat universiteitsdocenten worden vernederd en vastgezet. Dat is tegen de islamitische leer.” Verder pleitte Montazeri voor onafhankelijkheid van de religieuze opleidingen. Hij zei het verkeerd te vinden dat de regering miljoenen heeft uitgetrokken ter financiering van religieuze seminaries.