Om welk document gaat het precies?

VVD en PvdA hebben, zo blijkt uit het stuk, al op 27 september geïnventariseerd welke maatregelen in de zorg de komende kabinetsperiode denkbaar zouden zijn. Vervolgens hebben zij, zoals gebruikelijk, ambtenaren aan het werk gezet om de effecten daarvan te laten doorrekenen. Dat stuk, dus de inhoudelijke reactie op de door VVD en PvdA geopperde plannen, dook gisteren op.

Weten we nu wat VVD en PvdA met de zorg van plan zijn?

Ja en nee. Ja, omdat uit het stuk blijkt welke maatregelen beide partijen in elk geval interessant genoeg vinden om nader te laten onderzoeken. Nee, omdat het in theorie nog zo kan zijn dat een van beide partijen de feedback van de ambtenaren alleen maar wil gebruiken om bepaalde plannen af te schieten. Aannemelijk is dat trouwens niet, want tot nu toe wijst alles erop dat VVD en PvdA snel aan de slag willen in een nieuw kabinet.

En, welke kant gaat het op?

Alles wijst erop dat de zogenaamde populatiebekostiging, een afgelopen voorjaar door VVD Tweede Kamerlid Mulder geopperd plan, serieus wordt verkend. Het huidige systeem van gereguleerde marktwerking met concurrerende verzekeraars blijft daarbij intact. Nieuw is wel dat het zorgbudget per regio wordt verdeeld op basis van (de samenstelling van) de bevolkingspopulatie. Zorg­verzekeraars mogen vervolgens in elke regio het voortouw nemen om de zorg zodanig te (re)organiseren dat uit het beschikbare regionale zorgbudget zo veel mogelijk goede zorg kan worden verleend.

Hoe gaan verzekeraars dat aanpakken en wat merkt de patiënt daarvan?

Saneren en innoveren zijn de kernwoorden. Saneren houdt in dat zorgverzekeraars dure, specialistische ziekenhuiszorg, bijvoorbeeld die van afdelingen spoedeisende hulp, gaan concentreren. Als ziekenhuizen te klein zijn om bijvoorbeeld de afdeling gynaecologische zorg 24 uur per dag te bemensen, zullen ze die moeten sluiten. Innoveren houdt in dat verzekeraars nieuwe vormen van samenwerking zullen gaan stimuleren, dan wel eisen, tussen specialisten, huisartsen en wijkverpleegkundigen voor de zorg van specifieke patiënt­populaties, bijvoorbeeld diabetici of COPD-patiënten. Dit zou ook kunnen leiden tot de komst van bijvoorbeeld buurtgezondheidscentra, waarin huisartsen, wijkverpleegkundigen, fysiotherapeuten en andere zorgverleners samen­werken onder één dak.

Is zo’n aanpak verteerbaar voor de PvdA?

Jawel, in hetzelfde Kamerdebat van februari 2012 waarin de VVD op de proppen kwam met de populatiebekostiging, pleitte toenmalig PvdA-Kamerlid Van Veen voor regionale lumpsum­bekostiging van groepen zorgaanbieders. Beide voorstellen liggen dicht tegen elkaar aan en mikken op hetzelfde effect: als zorgverleners het budget dat overblijft onderling mogen verdelen, worden ze niet langer gestimuleerd om maar zo veel mogelijk te opereren, maar hebben ze juist een gezamenlijk belang om overbodige zorg die niet leidt tot gezondheidswinst zo veel mogelijk te beperken. Wel stelde Van Veen in dat debat ook voor dat de overheid per regio een programma van eisen zou opstellen waar verzekeraars zich aan moeten houden. Of dat realiteit wordt, is nog niet duidelijk.

Hoe zit het met de eigen betalingen in de zorg?

VVD en PvdA overwegen blijkens het stuk om eigen betalingen te gaan heffen voor onnodige bezoeken aan ziekenhuisafdelingen spoed­eisende hulp en huisartsenposten. Volgens de ambtenaren zitten daar nogal wat haken en ogen aan. Daarom attenderen ze de onderhandelaars op een alternatief: eigen bijdragen voor alle spoedbezoeken, „om verzekerden zo meer bewust te maken van de extra kosten van deze vorm van zorg.”

Blijkt uit het stuk ook iets over plannen voor de ouderenzorg en de AWBZ?

Ja, het lijkt erop dat VVD en PvdA nog forser inzetten op de zogenaamde extramuralisering van de ouderenzorg dan de vijf partijen die afgelopen voorjaar het lenteakkoord overeenkwamen. Concreet zou dat erop neerkomen dat beide willen dat zorgbehoevende ouderen zo lang mogelijk in de thuissituatie worden verpleegd, waarbij de woonkosten voor eigen rekening blijven. Hoe beide de verpleegkosten willen financieren, wordt niet helemaal duidelijk. Een mogelijkheid is om deze zorg over te hevelen naar de Zorgverzekeringswet en de zorgpolissen uit te breiden. Decentralisatie is een andere optie: gemeenten verantwoordelijk maken voor de organisatie en de kwaliteit van de ‘verpleeghuiszorg op locatie.’ Beide scenario’s worden de komende weken waarschijnlijk nog uitvoeriger verkend.