Het uitgestrekte luchthavencomplex bij Berlijn ligt te glimmen in de zon. De 72 meter hoge verkeerstoren rijst hoog op op het 2000 voetbalvelden grote luchthaventerrein.

Berlijn beschikt met Berlin Brandenburg Airport (BBA) over de modernste luchthaven van Europa: één terminal, twee banen, drie pieren. Het nieuwe vliegveld –bijgenaamd ”Willy Brandt”– moet 27 miljoen passagiers en 100.000 ton vracht per jaar verwerken.

Berlin Brandenburg Airport –BER in luchtvaartcodering– verrijst op de plek van het oude Schönefeld, het voormalige staatsvliegveld van de DDR, op 20 kilometer afstand van de binnenstad. „Een mijlpaal”, stelt BBA-zegsman Oliver Aust.

Het oude Schönefeld lijkt werkelijk in niets op het nieuwe. Het huidige, provinciaals aandoende vliegveldje, dat in gebruik blijft totdat de nieuwe luchthaven wordt geopend, geldt als een typisch voorbeeld van een fout Oost-Duits vliegveld: donker, naargeestig, verwaarloosd. Een Bratwursttent ontsiert de hoofdingang.

Het nieuwe ‘Schönefeld’ geldt daarentegen als een architectonisch hoogstandje. Sober, maar stijlvol. De terminal (220 meter breed, 180 meter lang en 32 meter hoog) straalt een zekere grandeur uit. Natuursteen op de vloer, kunst aan het plafond.

In het hoofdgebouw (220.000 vierkante meter oppervlakte) zijn 150.000 kuub beton en 28.000 ton staal verwerkt. En glas, veel glas. Glazenwassers mogen zich straks uitleven op de 33.000 vierkante meter glazen gevels.

Een dubbeldeks driebaansweg eindigt vanaf de Autobahn regelrecht voor de aankomst- en vertrekhal. De Deutsche Bahn stopt –met dubbelspoor– in de kelder van het complex. Een lange roltrap voert passagiers naar boven.

In het totale luchthavencomplex zit 3,4 miljoen ton beton verwerkt. Het banenstelsel voor start, landing en taxiën beslaat een oppervlakte van 1,7 miljoen vierkante meter.

Berlijn heeft de bestaande start- en landingsbaan (07L/25R) met 600 meter verlengd tot 3600 meter, terwijl iets verderop een hagelnieuwe betonnen start- en landingsbaan is neergelegd van 4000 meter lengte en 60 meter breedte.

„De nieuwe baan ligt op 1900 meter afstand parallel naast de huidige baan”, vertelt Aust. „Daardoor kunnen we parallel starten en landen, zonder last te hebben van onderlinge luchtwervelingen.”

De 715 meter lange hoofdpier telt zestien slurven voor grote en middelgrote toestellen. De 350 meter lange zuidpier beschikt over negen luchtbruggen voor kleinere vliegtuigen. Langs de noordpier –zonder slurf– parkeren prijsvechters. Zij laten passagiers liever lopen. Scheelt geld.

Gate B15 is voor 160 miljoen euro uitgerust met twee extra loopbruggen voor een snelle afhandeling van de vele passagiers uit de A380.

Ambitieus

Berlin Brandenburg is ambitieus. De luchthaven rekent op korte termijn op 27 miljoen passagiers per jaar, 3 miljoen meer dan het huidige aantal van de vliegvelden Schönefeld en Tegel bij elkaar opgeteld. „We kunnen met de huidige faciliteiten groeien tot maximaal 45 miljoen reizigers”, aldus Aust.

Berlijn kan het huidige complex vrij eenvoudig uitbreiden met twee zogenaamde satelliet-terminals, links en rechts naast de verkeerstoren. „Om passagiers toegang te verlenen, leggen we een tunnel aan onder het platform.”

Grote vraag is echter of de luchthaven deze uitbreiding tot 50 miljoen passagiers ooit nodig heeft. De ingebruikname heeft plaats in een periode dat Lufthansa 3500 man inkrimpt; nodig vanwege steeds hoger wordende brandstofkosten.

Bovendien ligt Berlijn in een uithoek van Duitsland, vergeleken met toplocaties als Frankfurt en München. Berlin Brandenburg lijkt vooral een rol te krijgen richting Oost-Europese markt. En BBA moet vooral zien te profiteren van extra reizigers naar congressen en beurzen in de hoofdstad.

Berlijn Brandenburg Airport draait sinds november op proef. Voor de nog half ingepakte incheckbalies staan stapels koffers. In alle soorten en maten. Licht en zwaar. De Nederlandse firma VanderLande uit Veghel heeft 12.000 koffers ingevlogen om het eigen bagagesysteem te testen. De Duitsers hebben zelf 3000 koffers bij elkaar gescharreld. „In totaal zijn deze 15.000 koffers 300.000 keer ingecheckt.”

Pakweg 10.000 vrijwilligers spelen voor passagier. Terminal in, terminal uit. Inchecken, uitchecken. De beeldschermen van aankomst en vertrek werken feilloos.

Blamage

Berlin Brandenburg Airport kampt echter –ondanks ultramoderne faciliteiten– met één probleem. De luchtvaartautoriteiten weigeren het complex vrij te geven. De 4000 meter lange landingsbaan is –al vier maanden– gesloten met een groot wit kruis.

Het ambitieuze mammoetproject wordt achtervolgd door tegenslagen. Begin mei blijkt dat het luchtcirculatiesysteem nauwelijks werkt, de beheerssoftware voor de brandbeveiliging ontbreekt en elektronische deuren klemmen.

Berlijn moet het openingsfeestje uitstellen en hoogwaardigheidsbekleders uit alle delen van de wereld afbellen. Een A380 van Lufthansa die de eerste vlucht vanaf het vliegveld moet uitvoeren kan voorlopig aan de grond blijven.

Het gezichtsverlies is groot. Bouwdirecteur Manfred Körtgen moet medio mei het veld ruimen als blijkt dat hij tijdens de bouw gewoon aan zijn proefschrift heeft zitten werken.

De financiële gevolgen zijn desastreus. De bouwkosten zijn met 1,2 miljard euro opgelopen tot 4 miljard. In augustus moeten stad en staat extra geld in het project pompen om een faillissement te voorkomen. Luchtvaartbedrijven rest niets dan hun plannen drastisch te wijzigen. Een maatschappij als Air Berlin lijdt volgens analisten 5 miljoen euro per maand verlies door de afgeblazen verhuizing. De ingebruikname staat nu –na vier keer uitstel– gepland voor 27 oktober 2013. Berlin Brandenburg Airport is dus nog lang niet in de lucht.

Dit is het tweede deel van een tweeluik over luchthavens in Berlijn. Het eerste deel verscheen dinsdag.