Over ministers met een bijzondere portefeuille wordt wel eens wat lacherig gedaan. Zo serveerde toenmalig oppositieleider De Hoop Scheffer (CDA) Van Boxtel (D66), de eerste minister van Grotestedenbeleid, af als „minister voor spek en bonen.” Net als de portefeuille van Van Boxtel destijds, is die van zijn partijgenoot De Graaf nieuw. Dit lijkt bij hem tot bijzonder grote vechtlust te leiden om te bewijzen dat er echt iets van te maken valt.

Een belangrijk programmapunt voor De Graaf is bezinning op de omvang van de overheidstaak. „De overheid heeft de achterliggende decennia”, zo analyseert De Graaf, „krampachtig gepoogd alle problemen van de samenleving op te lossen. De voorschriften werden steeds talrijker en gedetailleerder, het aantal ambtenaren steeds omvangrijker. Maar er bleef een groot verschil tussen de pretenties van de overheid en wat zij in de praktijk kan waarmaken.”

Die ontwikkeling moet tot bezinning nopen, vindt de bewindsman. „Temeer daar we zien dat de tevredenheid van de burger over de dienstverlening door de overheid eerder af- dan toeneemt.”

Dit najaar wil De Graaf een notitie naar de Kamer sturen, getiteld ”Programma modernisering overheid”. Daarin zal hij pleiten voor een kleine, transparante, slim opererende overheid. „Wellicht is het mogelijk met een kleinere overheid hetzelfde of meer te doen. Neem bijvoorbeeld de gegevensverstrekking door burgers. Zij moeten dezelfde persoonlijke gegevens vaak meermalen aan uiteenlopende overheidsinstanties verstrekken. Ze begrijpen daar niets van, want ze zien de rijksoverheid als één concern.”

Die herhaalde gegevensverstrekking is ook niet nodig, meent de bewindsman. „In het buitenland, België bijvoorbeeld, zijn ze hiermee al veel verder. Daar mag een burger weigeren de overheid twee keer dezelfde gegevens te verstrekken. In Zweden bestaat er zelfs geen belastingformulier meer. De gegevens die daarop moeten worden ingevuld, krijgt de overheid automatisch van uiteenlopende instanties binnen.”

Als het gaat om het beperken van regelgeving, wil De Graaf nadrukkelijk gaan kijken naar „de grote regelcomplexen” van de ministeries van Sociale Zaken, Verkeer en Waterstaat en VROM.

Ten aanzien van bestuurlijke vernieuwing wil de D66’er deze regeerperiode in elk geval twee zaken regelen: de gekozen burgemeester en een ander kiesstelsel.

De gekozen burgemeester moet al bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 praktijk zijn. Op dit punt zijn we in Europa „het achterlopende broertje”, meent de bewindsman. Volgens hem willen de meeste burgers in Nederland op grond van een programma een burgemeester kunnen kiezen, om die vervolgens te zijner tijd op zijn of haar resultaten te kunnen afrekenen. Uiterlijk juni 2004 moet het wetsvoorstel dat dit regelt, naar de Tweede Kamer zijn gestuurd.

Ook een herziening van het kiesstelsel kan geen uitstel lijden, vindt De Graaf. Het wetsvoorstel dat hij volgend jaar gaat indienen zal een mengvorm bevatten van het huidige representatieve stelsel met een districtenstelsel. Als in de nabije toekomst een deel van de kamerleden in de regio zal worden gekozen, zal dat „het parlementaire werk ingrijpend veranderen”, denkt de bewindsman.