Sinds het begin van de Europese integratie werd er gesproken 
van Europa als waardegemeenschap. De eerste decennia ging de samenwerking over zaken als kolen en staal, en landbouwbeleid. Waarden speelden geen majeure rol.

De Europese Unie ontwikkelt zich echter steeds meer tot een volwaardige politieke unie. Het is dan ook logisch dat levensbeschouwing en religie een steeds grotere rol spelen in het Europese publieke debat. Dat is welkom, en hoe meer uiteenlopende opvattingen, hoe rijker het debat wordt.

Evenals op nationaal niveau, zijn discussies over waarden in Europa niet makkelijk. Dat is niet erg. Waarden worden pas tot bindmiddel van een gemeenschap van burgers door de confrontatie van ideeën. Niet als uitkomst van een ambtelijk proces.

Invloed op het politieke proces moet echter wel transparant en evenwichtig zijn. Hier kan nog veel verbeterd worden. Terwijl de Europese bevolking ontkerkelijkt, zijn er tachtig christelijke lobby’s in Brussel, twintig van andere religies, en twintig niet-religieuze levensbeschouwelijke lobby’s. Daarbij neemt de Rooms-Katholieke Kerk een speciale plaats in, aangezien het Vaticaan als staat ook officiële diplomatieke banden onderhoudt met de EU.

Het lijkt er verder op dat ultra-conservatieve groeperingen uit de VS actief interveniëren in de Europese politiek en zorgen voor financiering van lobbygroepen.

Nationale partijen zijn in Europa aangesloten bij Europese politieke partijen: het CDA bijvoorbeeld bij de Europese Volkspartij (EVP), D66 bij de Europese Liberalen (ELDR), en ChristenUnie en SGP bij de Europese Christelijke Politieke Beweging (ECPM).

Deze Europese partijen ontvangen subsidie uit de EU-begroting, op voorwaarde dat ze de grondbeginselen van de EU in acht nemen, te weten de principes van vrijheid, democratie, respect voor de mensenrechten, de fundamentele vrijheden en de rechtsstaat. Het is dus volstrekt in lijn met een transparante uitvoering van de begroting dat wordt getoetst of politieke partijen aan die voorwaarden voldoen.

Volgens Bontenbal onderschrijven de christelijke partijen die kernwaarden geheel. Maar dat waag ik te betwijfelen. Zo betekent bijvoorbeeld voor de christelijke partijen ”human dignity” een felle oppositie tegen legale abortus, euthanasie en stamcelonderzoek. ”Equality” strekt zich niet uit tot homo’s, en voor sommigen zelfs niet eens tot vrouwen.

Onder het kopje “Freedom” zegt de ECPM: „Christian-democrat thinking also strongly rejects secularism as a public ideology.” Met andere woorden: ECPM verwerpt de scheiding van kerk en staat, en seculiere openbare instellingen. ECPM stelt daarbij dat de Europese democratie wortelt in het christelijk geloof, en zonder christelijk geloof en waarden niet kan bestaan. ”Freedom” geldt dus niet voor wie een ander of geen geloof heeft.

Ik ben warm voorstander van een groot debat over waarden in Europa. Maar dan wel op een gelijk speelveld voor iedereen, religieus of seculier.

De auteur is Europarlementariër voor D66.