Zo heet de nieuwste interviewbundel van de Barnevelder Adriaan van Belzen: ”Bevindingen”. Het boek bevat vijftien gesprekken met predikanten uit bevindelijk gereformeerde kring: drie uit de Protestantse Kerk in Nederland, vier uit de Hersteld Hervormde Kerk, drie uit de Christelijke Gereformeerde Kerken, vier uit de Gereformeerde Gemeenten en een uit de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland.

”Bevindingen” is een teer boek, want het gaat over de diepste vragen van het mensenleven; over roeping, wedergeboorte, ellendekennis, Christuskennis, dankbaarheid, rechtvaardigmaking en heiligmaking. Allemaal uiterst breekbare onderwerpen, die al te veel mensen en groepen mensen voor eens en voor altijd hebben verdeeld. Dat kan de bedoeling niet zijn van ware bevinding.

Heikele thema’s

Zo zit dit boek vol met heikele thema’s zoals de vierschaar der consciëntie, standen in het genadeleven, groeien in het geloof, het beleven van de heilsfeiten, de toe-eigening van het heil, de orde van het heil, het aanbod van genade. Je kunt je afvragen hoe zinvol het is om zó veel uiteenlopende bevindingen over vragen rond „de enige troost in leven en in sterven” binnen 300 bladzijden uit de doeken te willen doen. Een zoekende ziel is er in elk geval niet mee geholpen. Hij zou er de moed volledig bij verliezen.

Dat was Van Belzens oogmerk echter ook niet. Hij noemt zijn boek „een vergelijkend onderzoek” dat uitgevoerd wordt aan de hand van vijftien gesprekken met predikanten uit bevindelijk gereformeerde kring. Hij heeft niet „de waarheid” boven tafel willen krijgen, wilde evenmin de vijftien predikanten op elkaar laten reageren. Van Belzen was niet uit op confrontatie, waardoor ”Bevindingen” vooral een overzicht biedt van de uiteenlopende zienswijzen binnen de gereformeerde gezindte.

Stellingen

Interessant is dat Van Belzen zijn gesprekspartners enkele stellingen voorhoudt. Zo vraagt hij ieders mening op een gezegde van Erskine: „Steek uw hand maar uit naar de levende Jezus.” Daarmee is prof. dr. W. J. op ’t Hof het „absoluut niet eens.” Want: „Jezus steekt Zijn handen uit naar dode zondaren.” Ds. A. Kort zegt zo’n uitspraak niet gauw te zullen doen. Ook hij draait het liever om: „Dat Hij Zijn hand naar mij uitsteekt.” Ds. W. Visscher vindt het een echt puriteinse uitspraak, maar vreest dat mensen er misbruik van maken.

Een andere stelling is: „Werp weg de krukken van heiliging”, een uitspraak van Kohlbrugge. Daarop geeft ds. A. A. F. van de Weg aan zo’n gezegde uitsluitend te willen zien binnen de context zoals Kohlbrugge bedoelde. Ds. A. Simons reageert zo: „We moeten niet steunen op de krukken van de Wet, maar op Christus alleen, wat genoegzaam is tot zaligheid.” En ds. W. Pieters zegt: „Als men met die krukken iets denkt te bereiken, ben ik het ermee eens.”

Gezelschapstaal

Natuurlijk komt de gezelschapstaal aan de orde, zoals: „Zien is nog geen hebben” en zelfs de variant „Hebben is nog geen zien.” Over zien dat geen hebben zou zijn, zegt ds. J. A. van den Berg dat hij zo’n uitdrukking niet gebruikt, omdat het slechts verwarring oproept. En ook: „Als je deze stelling zonder meer onderschrijft, moet je oppassen dat je niet in aanraking komt met een tekst als: „Zie het Lam Gods.”

Ds. D. Budding zegt daarover: Er is een ”zien” dat nooit een ”hebben” zal worden. „Dat is het ongelovige ”zien”. Er is ook een ”zien” dat ”hebben” helemaal insluit. Dat is het gelovige ”zien”.” Ds. P. den Butter: „Het zien op de koperen slang betekende voor degenen die gebeten waren hun genezing. Als dat zien in het geloof is, is zien ook hebben.”

Verder citeren doet deze bundel wellicht geen recht. Alleen dan deze (van prof. dr. W. J. op ’t Hof): „De echte hypocriet is niet zo makkelijk te ontmaskeren, want die draagt als man geen lang haar, is netjes gekleed volgens de reformatorische traditie en heeft geen televisie. Die kan alleen ontdekt worden door Gods Geest.”

Breekbaar

In ”Bevindingen” zijn vijftien mensen aan het woord die het in veel opzichten met elkaar eens zijn. Rond de meest breekbare thema’s lopen de meningen echter nog wel eens behoorlijk uiteen. Het kan geen mens verbazen als de doorsneekerkganger door de bomen het bos niet meer ziet.

Afgeronde antwoorden zijn er niet. Over veel zou lang doorgepraat kunnen worden. Conclusies zijn er evenmin. Een samenvatting van deze vijftien gesprekken is niet te geven. En zo blijven er toch weer meerdere bevindingen.

Van Belzen hoopt dat er iets goeds uit zijn boek mag voortkomen. We hopen het met hem.

Boekgegevens

”Bevindingen. Gesprekken over de orde van het heil”, Adriaan van Belzen; uitg. De Groot Goudriaan, Utrecht, 2012; ISBN 978 90 8865 253 0; 303 blz.; € 19,50.