Onverwachts doorbraken de partijleiders Rutte (VVD) en Samsom (PvdA) maandag de door henzelf afgekondigde radiostilte over de voortgang van de onderhandelingen over een regeer­akkoord. Zij deden dit door een deelakkoord te presenteren over de begroting voor volgend jaar, die dinsdag en woensdag op het menu staat in de Kamer.

Tijdens de persconferentie over de plannen van VVD en PvdA om de ruim 12 miljard euro aan bezuinigingen in de begroting voor 2013 voor circa 2,3 miljard weer te verbouwen, kwam Samsom maandagmiddag met de ‘onthulling’ dat zijn gesprekspartner tijdens de formatie „ontzettend veel snoep eet.” Geheel in lijn met de ervaringen in de achterliggende anderhalf jaar kan echter worden geconstateerd dat Rutte, om zijn onderhandelingspartners ‘comfort’ te bieden, ook nu weer veel ‘snoepjes’ heeft uitgedeeld.

Daarom kon Samsom maandag –naast de door beide partijen gewenste eliminatie van de forensentaks en de langstudeerboete– goede sier maken met vooral PvdA-punten, zoals de herintroductie van een doorwerkbonus voor ouderen en 
het schrappen van enkele pijnlijke ingrepen in de zorg.

Op zijn beurt deed echter óók Samsom een belangrijke concessie. Door de snoepjes uit de trommel van Rutte te accepteren, conformeerde hij zich aan diens eis om bij de begrotingsplannen voor volgend jaar keurig binnen de financiële lijntjes te blijven kleuren die CDA en VVD in april, samen met D66, GroenLinks en de Christen­Unie, hadden getrokken in hun Kunduzakkoord.

Het overheidstekort in 2013 blijft daarmee dus staan op 
2,7 procent, het eerdere verzet van Samsom en zélfs de maandag geuite kritiek hierop uit werk­geverskring, ten spijt. Ook lijkt de PvdA-leider zijn strijd tegen de btw-verhoging definitief te hebben opgegeven en stemde hij maandag in met een nog snellere verhoging van de AOW-leeftijd.

Terecht constateerden CDA, D66, GL en CU dat, behoudens wat cosmetische aanpassingen, daarmee 80 tot 90 procent van ‘hun’ begrotingsakkoord overeind blijft. Het zogenoemde vijfpartijenakkoord is zo dus feitelijk een beetje een zespartijen­akkoord geworden. En omdat de Kunduzpartijen in april zelf óók weer voortborduurden op de plannen die VVD, CDA, PVV –’gedoogsteund’ door de SGP– aan het smeden waren in het Catshuis, kan zelfs worden gesteld dat de begroting voor 2013 inmiddels als een estafettestokje door zo’n beetje alle handen in de Tweede Kamer is gegaan.

Omdat bijna alle partijen daarmee dus ook de vingers hebben besmeurd –de begroting voor 2013 biedt louter zuur–, hoeft er dinsdag en woensdag tijdens de financiële beschouwingen (het jaarlijkse debat over de rijksbegroting voor het nieuwe jaar) geen hevige weerstand van de ‘oppositie’ (op SP en PVV, die het Catshuis allang vergeten lijkt, na) te worden verwacht.

Hoewel er in de Senaat, waar VVD en PvdA een meerderheid ontberen, nog best een robbertje gevochten kan worden over het eenzijdige schrappen van alle milieumaatregelen uit het Kunduzakkoord, lijkt de finish voor de begroting van 2013 daarmee in zicht.

Hoewel het deelakkoord er vast niet zo snel was gekomen zonder wederzijds vertrouwen in een goede afloop van de formatie, zullen Samsom en Rutte samen echter nog een eindje verder moeten lopen. Voor een regeerakkoord zijn immers ook de jaren ná 2013 van belang. Flinke hobbels van de zorg, de woningmarkt en de sociale zekerheid moeten nog worden genomen. Boven op de 2,3 miljard euro aan ombuigingen voor volgend jaar, wacht een nieuwe bezuinigingsslag van circa 15 miljard voor de jaren tot 2015. In dat opzicht hebben beide partijen wellicht hun bachelor achter zich gelaten. De komende weken zal echter het moeilijkste deel: de masterfase, nog moeten worden afgerond.