De Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland (VKB) pleit al jaren voor een ruimere openstelling en meerdaags en kerkelijk verantwoord multifunctioneel gebruik van kerken. Dat doen wij ook in het licht van de uitvoering van Bijbelse kerntaken in en rondom de kerkruimte. De achter­ban heeft –begrijpelijk– om tal van redenen koudwatervrees. Een van de redenen is de angst voor diefstal van waardevolle bezittingen. Dat kan voorkomen worden door het opbergen van spullen en het beveiligen ervan.

De vraag die daar voor ligt, is of het een kerntaak is van kerken om schatten in aarden vaten te verzamelen, zeker waar de overheid de gemeenten laat zwemmen. Uiteraard dient wel maatschappelijke en historische verantwoordelijkheid voor het culturele erfgoed te worden genomen. In dat kader zien wij al op veel plaatsen meer geavanceerde alarmsystemen en serieuze aandacht voor de toegangsbeveiliging met adequaat hang- en sluitwerk.

Er zijn overigens verschillende soorten criminelen actief: de junk die er met het gekraakte zendingsblok of orgelfondspotje vandoor gaat, is een klassieker. Dan de snelle kraak van de ‘gewone’ gauwdief: ”hit and run” met wat om te smelten zilver, brons of lood en daar wat euro’s voor te vangen.

Verder is er de professionele inbreker, die tot in de kluis doordringt om op bestelling voor veel geld uiterst waardevolle schatten weg te nemen, die verborgen worden in de malafide krochten van de criminele verzamelaar ergens op de wereld.

Tegen dat laatste is geen kruid gewassen. Tegen het eerste steeds meer. De diefstallen lijken zich dan ook mede daarom te verplaatsen van de interieurs naar de exterieurs.

De belangrijkste kerkenverzekeraars hebben zeer betrouwbare gegevens over de aard en omvang van de strafbare feiten. De VKB heeft daar geen andere informatie over.

Op het punt van registratie is er slecht nieuws. Recent is de stekker getrokken uit SKKN (Stichting Kerkelijk Kunstbezit Nederland). Deze maakte tegen gunstige tarieven deskundige en uiterst waardevolle rapportages over kerkinterieurs en onderdelen daarvan. Het roerend religieus erfgoed werd daarin minutieus beschreven en gewaardeerd. Ook bij diefstal een uiterst nuttig instrument.

Met het verdwijnen van deze stichting is er een gat gevallen. De VKB is mede daarom bezig op haar beleidsterrein gebouwen (met als onderdelen: begraafplaatsen, gebouwen en monumenten en orgels) een vierde loot aan de stam te creëren: roerend religieus erfgoed. Dr. Regnerus Steensma uit Buitenpost zal op ons jaarcongres, op 6 april 2013 te Nieuwegein, een boekpublicatie over roerend religieus erfgoed het licht doen zien. Wij onderhouden hierover contacten met Museum Catharijne­convent en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.

Politie

Wij constateren dat de specifieke kennis bij politie en justie op dit gebied in veel gevallen ontbreekt. Dat gat kan worden gedicht aan de voorkant door onze achterban zelf. Aan de achterkant –bij de politie– heeft de opsporing vaak geen prioriteit, zij het dat er met regelmaat hier en daar wel een ontvreemde Bijbel of zilveren voorwerpen op de markt worden aangeboden en kunnen worden herleid tot de eigenaar. De VKB 
is doende een marktplaats voor roerend religieus erfgoed in het leven te roepen, en toe te zien 
op de juiste en volledige beschrijving van object, waarde en herkomst.

De VKB herkent het thema en de zorgen erover. De vereniging neemt kennis van de goede en positieve ontwikkelingen in haar achterban op dit vlak en probeert waar mogelijk te ondersteunen.

Het is te verkiezen dat ook de overheid haar verantwoordelijkheid neemt door bij politie en justitie inzet, mankracht en kennis te prioriteren en te coördineren. Zeker daar waar de kerken allengs doende zijn hun centrale positie in het maatschappelijk bestel bij een terugtredende overheid, politiek en maatschappij te hernemen is dat nodig. Wij willen een concrete bijdrage leveren, zoals wij dat al bijna honderd jaar samen met onze leden doen.

De auteur is voorzitter van de Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer in de Protestantse Kerk in Nederland (VKB).