Ook de grenzen tussen Zuid-Sudan en Sudan blijven nog vloeiend
APELDOORN – De leiders van Sudan en Zuid-Sudan hebben donderdag een langverwacht akkoord getekend, waarmee de olieproductie kan worden hervat. Diplomaten spreken van een „gigantische stap” vooruit, critici van een „minimalistische overeenkomst.”
Het moet er de afgelopen week hard aan toe zijn gegaan in de vergaderzalen van het luxueuze Sheratonhotel in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba. Dagen achtereen probeerden de delegaties van Sudan en Zuid-Sudan er wanhopig tot een akkoord te komen. De Afrikaanse Unie en de Verenigde Naties hadden bepaald dat er afgelopen weekend een verdrag moest liggen, op straffe van sancties. Er stond dus grote druk op de ketel.
De internetkrant Sudan Tribune wist te vertellen dat er luide woordenwisselingen waren tussen de Sudanese president Omar al-Bashir en zijn Zuid-Sudanese ambtgenoot Salva Kiir. In de pauzes ontliepen de delegaties elkaar. Met elkaar eten was er niet bij. Bashir mocht Kiir dan gisteren met een grote glimlach zijn „partner in vrede” noemen, het is duidelijk dat Sudan en Zuid-Sudan na vijftig jaar nog altijd zeer vijandig tegenover elkaar staan.
Toch is er in Addis Abeba wel degelijk iets bereikt. Er komt een gedemilitariseerde zone van 20 kilometer langs de grenzen, waardoor nieuwe conflicten worden bemoeilijkt. Niet onbelangrijk is bovendien dat de olieproductie daarmee kan worden hervat. In augustus kwamen Zuid-Sudan en Sudan tot een overeenkomst over de verdeling van olie-inkomsten, die echter pas van kracht zou worden als de veiligheid in de grensgebieden kon worden gegarandeerd. Daarover ligt nu een akkoord.
Begin dit jaar draaide Zuid-Sudan alle oliekranen dicht uit woede over de hoge tarieven die Sudan vroeg voor het gebruik van de oliepijpleidingen. Hoewel de olie voornamelijk in Zuid-Sudan gewonnen wordt, lopen de pijpleidingen om het zwarte goud te exporteren door Sudan.
Door de olieboycot hebben de economieën van beide landen een forse knauw gekregen. Die kunnen nu weer opbloeien, waarmee langdurige vrede waarschijnlijker is geworden. Beide landen zijn immers weer van elkaar afhankelijk.
Daarbij komt dat er verdragen over handel zijn gesloten. De effecten daarvan zullen burgers in de grensregio’s direct merken. In de grensprovincies van Zuid-Sudan waren de prijzen de afgelopen maanden sterk gestegen doordat Sudan de grenzen gesloten hield voor handelsverkeer.
Dus zeker, natuurlijk was er wat te feliciteren gisteren. De Amerikaanse president Barack Obama jubelde van een hernieuwd visioen van „twee levenskrachtige staten die in vrede met elkaar leven.” Ook vanuit Londen en Brussel kwamen er al snel felicitaties. Al die partijen zijn dan ook nauw betrokken geweest bij de besprekingen en zien graag resultaten.
Obama’s visioen is echter zeker nog niet binnen handbereik. Belangrijke geschilpunten liggen nog altijd open. Zo is er geen oplossing gevonden voor de omstreden grensprovincie Abyei, noch over de precieze grenzen tussen beide landen. Een voorstel van de onderhandelaars om in oktober 2013 een referendum in Abyei te houden, waarbij de inwoners van de provincie kunnen kiezen voor aansluiting bij Zuid-Sudan dan wel bij Sudan, werd door Sudan verworpen.
Voor een langdurige vrede tussen de Sudans is oplossing van de grensconflicten echter noodzakelijk. Het regime van Sudan heeft daarbij een berekenende, grillige reputatie. Het beweegt op gezette tijden een beetje mee, om later des te harder terug te slaan. De open eindjes vormen daar in de toekomst een uitgelezen mogelijkheid toe.
In het regime van Bashir zitten een paar notoire hardliners die zich fel tegen verdere verregaande concessies zullen keren. In Zuid-Sudan is de bereidheid tot compromissen al evenmin groot. Kiir zei deze week dat hij al „pijnlijke” concessies heeft moeten doen en dat „onze mensen niet langer alles zullen accepteren.”
Elke stap vooruit is belangrijk, maar er is geen enkele reden om rustig achterover te gaan zitten.