Met het advies dirigeert de SER de ouderenzorg richting een model waarin de dikte van de portemonnee niet bepalend is voor de kwaliteit van de zorg die ouderen ontvangen, maar wel voor de luxe van de huisvesting. Binnen de VVD roept zo’n toekomstplaatje weinig weerstand op. Dat de inkomenspositie van ouderen ooit zou zijn af te lezen aan de ligging van hun kamer in het verzorgingshuis –de luxevleugel voor vermogenden, de doorsneevleugel voor ouderen met een modaal inkomen– gold binnen grote delen van de PvdA tot voor kort echter als een toekomstplaatje dat alleen maar kon worden verfoeid.

Afgelopen voorjaar probeerde de VVD met CDA, D66, GroenLinks en de ChristenUnie de stijgende zorgkosten af te remmen met een bedrag ter waarde van zo’n 2 miljard euro. Binnen een dag kwamen de vijf uit bij het fors verhogen van het eigen risico en het introduceren van liggelden bij opname in een zorginstelling, geheel in lijn met het SER-advies. Hield de PvdA zich daarbij nog afzijdig, zodat Samsom zich als kersverse partijleider met de verkiezingen in zicht niet tegenover zijn achterban hoefde te verantwoorden voor het Kunduzakkoord, als PvdA-onderhandelaar moet hij nu kleur bekennen. Neemt hij hogere eigen betalingen in de ouderenzorg dit keer wel voor zijn rekening?

Die keus waar het SER-advies Samsom voor plaatst, is minder lastig dan het lijkt. De SER-woordvoerster die maandag ter verdediging van het SER-advies tegenwierp dat verschillen in huisvesting van ouderen toch ook bestaan voordat zij in een tehuis belanden, is niemand minder dan voormalig PvdA-staatssecretaris Bussemaker. In de PvdA is zij als hoog­geplaatst partijkopstuk dat –weliswaar van buitenaf– eigen betalingen in de zorg niet krachtig veroordeelt allang geen uitzondering meer. Zo was het oud-PvdA-minister Bos die zich eind november in het tv-programma Buitenhof opwierp als krachtig pleitbezorger van de invoering van het verplichte zorgsparen, waarbij burgers al vroeg beginnen om voor hun oude dag geld opzij te leggen. „We leggen al in een heleboel opzichten geld weg voor later, maar nog niet voor de zorg. Als we dat blijven weigeren, komt de rekening terecht bij mensen die het niet kunnen betalen”, voegde hij eraan toe.

Bos, inmiddels informateur, is er het levende bewijs van dat wie in de PvdA dergelijke standpunten huldigt niet op een zijspoor wordt gerangeerd. Het SER-advies opvolgen en Bos’ argumenten lenen om zijn kiezers duidelijk te maken dat hij niet anders kon; het lijkt voor Samsom een begaanbaar pad.