„Ik heb geen rust gevonden”
Soberheid voerde donderdag de boventoon bij de tientallen ceremonies die in de Verenigde Staten ter nagedachtenis aan de aanslagen van 11 september 2001 zijn gehouden.
Op Ground Zero, de plek in New York waar tot twee jaar geleden de twee torens van het World Trade Center stonden, lazen 200 kinderen de namen van de 2792 slachtoffers op, meestal afsluitend met die van hun omgekomen vader of moeder. Vaak ging het noemen van de namen gepaard met een persoonlijke boodschap van een kind. Het noemen van de namen werd geregeld onderbroken voor de voordracht van een gedicht door burgemeester Michael Bloomberg en andere vooraanstaande New Yorkers.
Het oplezen van de namen -dat zo’n drie uur in beslag nam- werd de kinderen zo nu en dan even teveel. Ook onder de familieleden vloeiden er veel tranen. Talrijke aanwezigen hadden foto’s bij zich van mensen die ze door de terreurdaad hebben verloren.
„Ik heb geen enkele rust gevonden”, zei Ramon Rodriguez, die met zijn hele familie naar Ground Zero was gekomen om te rouwen over zijn broer Angel Perez. „Het is niet minder pijnlijk dan een jaar geleden.” Voor hem wordt de plek van de ramp „een beetje te snel” weer opgebouwd.
Joseph en Peggy Furmato uit New Jersey verloren bij de aanslag hun zoon Paul. Vorig jaar konden ze het nog niet opbrengen om naar de herdenkingsceremonie te komen. Het gebeurde lag hen nog te vers in het geheugen. „We zaten vast in Frankrijk toen het gebeurde. Paul had ons op vakantie gestuurd”, zei Peggy. „Ik vind het een troost om hier te kunnen zijn, maar deze herdenking voelt slechter dan de eerste.” Haar man, die niet veel kan uitbrengen, barst in tranen uit en loopt weg: „Het is hard…”
New York vormde het middelpunt van de herdenkingen. Daarnaast werden overal in de Verenigde Staten diensten en ceremonies gehouden ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de aanslagen van twee jaar geleden. Bij het Witte Huis in Washington kwam de Amerikaanse president George Bush met zijn vrouw Laura en zijn staf om 8.46 uur plaatselijke tijd, het moment dat het eerste vliegtuig zich in het WTC boorde, naar buiten en boog zijn hoofd. Daarna draaide hij zich zonder iets te zeggen om en verdween weer naar binnen.
Later woonde de president een herdenkingsdienst bij in de St. Johnskerk tegenover het Witte Huis. Toen hij de kerk verliet, zei Bush: „Vandaag herdenkt onze natie. We herdenken een trieste en vreselijke dag, 11 september 2001. We staan stil bij verloren levens. We staan stil bij de heroïsche daden. We staan stil bij het medeleven en het fatsoen van onze landgenoten op die vreselijke dag.”
Minister van Defensie Donald Rumsfeld nam deel aan de ceremonie bij het Pentagon in Washington, waar op 11 september het derde vliegtuig neerstortte. En in het plaatsje Shanksville, op het platteland van de staat Pennsylvania, werden kort na 10.00 uur de klokken geluid om het neerstorten van het vierde gekaapte vliegtuig te herdenken.
In Toledo, in de staat Ohio, werden net als in New York de namen van de slachtoffers opgelezen, waarna witte duiven werden losgelaten. Op het vliegveld van Boston, waarvandaan twee van de gekaapte vliegtuigen vertrokken, werd een moment stilte gehouden. Stukken verwrongen staal van het WTC die naar alle delen van het land zijn gebracht, vormden het middelpunt van herdenkingsdiensten in Florida, Noord-Dakota en New Mexico. In die laatste staat werden twee stalen spanten van het WTC zelfs verwerkt in de klokkentoren van een kerk.