Zeven redenen voor reformatorische kerken om in Polen zending te bedrijven
Juist voor reformatorische kerken is er alle reden om zendelingen naar Polen te sturen, stelt Dariusz Brycko.
Reformatorische kerken hebben lange tijd geen aandacht gegeven aan Polen en hebben verzuimd er zendelingen heen te sturen. Terwijl het voor zendingswerk in zowel West- als Oost-Europa van doorslaggevend belang is om dit grote Europese land te bereiken. In dit artikel wil ik een lans breken voor het belang van Polen voor reformatorisch zendingswerk en een discussie aanzwengelen over dit onderwerp.
Zonder verdere omhaal geef ik hier de zeven belangrijkste redenen waarom reformatorische kerken zich opnieuw moeten bezinnen op Polen als belangrijke basis voor zendingswerk in Europa.
De relatie die Polen met het christendom heeft. In de hele Europese Unie is Polen het land dat het meest verknocht is aan het christelijk geloof. Sinds koning Sobieski Wenen in 1683 op de Turken veroverde, hebben de Polen zichzelf altijd gezien als de verdedigers van het christendom. Anders dan in de meeste andere landen in Europa is abortus in Polen niet legaal en krijgen leerlingen op openbare scholen les in (de rooms-katholieke) religie. Toch groeit het antiklerikalisme, en dat geeft reformatorische kerken een unieke ingang om het christendom te brengen zonder roomse invloeden.
De pijnlijke toestand van het Poolse protestantisme. De Poolse Gereformeerde Kerk is erg klein en zwak en niet in staat om te reageren op de noden van de Poolse samenleving. Bovendien behoren de Poolse protestantse gemeenschappen tot de kleinste in Europa, met niet meer dan 100.000 protestanten op een bevolking van 40 miljoen. De meeste Polen zijn in hun leven nog nooit een protestantse Pool tegengekomen. Een Poolse vrouw die (niet als hoogleraar) op de universiteit van Harvard werkte, vertelde me eens dat er geen Pools protestantisme bestaat.
Als reformatorische zendelingen zich vreedzaam verhouden tot de kleine Poolse protestantse gemeenschap, kunnen zij deze versterken door theologische lectuur aan te bieden die voor alle protestanten relevant is. Onlangs nog kreeg ik een e-mail van een Poolse baptistenpredikant-kerkplanter die het boek ”Putting Amazing Back into Grace” van de Amerikaanse gereformeerde dogmaticus Michael Horton had gelezen en het boek graag vertaalde wilde zien om het in Polen op de markt te brengen.
De Poolse cultuur is doordrongen van de waarde van de kerk. In tegenstelling tot veel evangelische zendelingen zullen belijdende reformatorische zendelingen de hoge kerkvisie en de waarde van de sacramenten die in de Poolse rooms-katholieke cultuur aanwezig is niet ondermijnen, maar juist reformeren en gebruiken om de reformatorische belijdenis uit te leggen.
Polen is een strategische plek om ideeën uit te wisselen tussen oost en west. Dat was zo in de vroegmoderne tijd en vandaag is het nog steeds zo. Lees slechts de opdracht van Calvijns commentaar op Hebreeën, of bedenk dat Polen het eerste land was dat zich in 1989 bevrijdde van het communistische regime. Zo was ook Pruisen, in die tijd nog een vazalstaat van de Poolse kroon en nu onderdeel van het huidige Polen, het eerste land dat de Augsburgse Confessie aannam. Ten slotte was Polen tijdens de Reformatie (samen met Litouwen) het grootste Europese land, uitgezonderd Rusland. Het omvatte toen ook Oekraïne en Wit-Rusland. Een stevig vormgegeven zendingsinitiatief in Polen zou uitstralen naar zowel het oosten als het westen.
Economische groei en welvaart in Polen. Polen is in het Europese economische landschap een uitzondering door zijn stabiele groei. De afgelopen jaren heeft er geen recessie plaatsgevonden. Dit maakt Polen tot een veelbelovende kandidaat voor het economisch leiderschap in Centraal-Europa. Het vergroot bovendien de waarschijnlijkheid van financiële stabiliteit in de toekomst en daarmee mogelijk ook van een zelfvoorzienend reformatorisch zendingsinitiatief.
Strategisch belang van Polen. Het politieke belang van Polen groeit. Door zijn ligging tussen Duitsland en Rusland is het land de beschermer van de meest gevoelige grens van Europa. Merk op dat de Amerikaanse presidentskandidaat Mitt Romney Polen, Engeland en Israël uitkoos voor zijn recente bezoeken overzee. Net als Zuid-Korea voor Azië zou Polen door zijn ligging kunnen dienen als basis voor reformatorisch zendingswerk in Oost-Europa en Rusland. Doordat Polen lid is van de Europese Unie en het Schengengebied kan er vrij gereisd worden en kan Polen voorzien in ideale hoofdkantoren voor reformatorische zending in Europa.
Wijlen Karol Wojtya (paus Johannes Paulus II) daagde bovendien de Polen uit om West-Europa weer te christianiseren – een taak die op allerlei manieren met succes wordt volbracht. Polen stuurt voortdurend grote aantallen priesters naar parochies in heel Europa. Een reformatorisch zendingsinitiatief zou dit culturele vuur in zijn voordeel kunnen gebruiken en manieren kunnen onderzoeken om het Evangelie te brengen aan geseculariseerde West-Europese protestanten.
- De vergeten Poolse reformatorische erfenis. Historisch gezien heeft Polen, samen met Litouwen, een indrukwekkende reformatorische erfenis. Het land bracht ten tijde van de Reformatie en daarna grote theologen (en ketters!) voort en verleende anderen onderdak. Onder hen zijn Mikoaj Rej, Janaski (Johannes a Lasco), Faustus Socinus, Jan Makowski (Johannes Maccovius), Bartholomew Keckermann en Amos Komeski (Comenius). Zo kan een reformatorisch zendingsinitiatief in de eigen geschiedenis van het land wortel schieten, zodat zijn aanwezigheid niet ervaren of behandeld wordt als een buitenlands element in de nationale cultuur.
De auteur is directeur van het Tolle Lege Institute in Grand Rapids, Michigan, dat als doel heeft reformatorische kerken in Polen te ondersteunen. Dit artikel is overgenomen van deze website.
