Campagnestrategen zouden zich bij de komende evaluatie in ieder geval eens moeten afvragen of het wel zinvol is om bij een volgende stembusstrijd zo veel debatten te organiseren. De achterliggende weken hebben duidelijk aangetoond dat de kiezer er op zeker moment gewoon genoeg van krijgt.

Dat laatste is ook niet verwonderlijk als men de verschillende debatten vergelijkt. Op den duur was het inhoudelijk gezien slechts een herhaling van zetten. Het publiek hoorde op den duur weinig nieuws meer en werd dus niet verder geholpen bij het bepalen van zijn keuze.

Die inhoudelijke bloedarmoede in de laatste debatten wordt dan gecamoufleerd door veel aandacht te geven aan uiterlijke zaken. In de media werd het effect van de stropdas en het kapsel van PvdA-leider Samsom breed uitgemeten. De schijnbaar achteloze manier van debatteren van Rutte kreeg aandacht en de zichtbare vermoeidheid van Roemer werd besproken. Zelfs het timbre, de klankkleur en het volume van de stem van de lijsttrekkers werden beoordeeld. Alsof dat factoren mogen of moeten zijn waardoor de kiezer zich laat leiden.

Ook al ontkenden politici in alle toonaarden dat ze zich druk maakten om de peilingen, iedereen weet dat zij de uitslagen daarvan al bij het ontbijt bekeken. En uit vorige verkiezingen is bekend dat campagnestrategen op basis van die onderzoeken hun strategie bijstelden. Continu is de prangendste vraag: Hoe kunnen we de meest bedreigende tegenstander een hak zetten?

Met de mond belijden alle partijen dat het hun gaat om het belang van het land. Dat staat voorop. Iedereen zegt dat ons land, zeker in deze crisistijd, een stabiel kabinet nodig heeft. In werkelijkheid gaat het in de stembusstrijd vooral om het partijbelang. Met spanning kijkt iedereen ernaar uit wie vandaag de winnaar wordt; wie het dus het best heeft gedaan in de achterliggende weken.

Zonder vooruit te lopen op de uitslag is wel de vraag gewettigd of ons land het meest is gediend met de man die vanavond de winnaar wordt. Het antwoord daarop valt niet per definitie samen met de stembusuitslag.

Veelzeggend is in dit verband de fabel van Jotham, die in het Bijbelboek Richteren staat. Desgevraagd weigeren achtereenvolgens de olijfboom, de vijgenboom en de wijnstok het koningschap. Zij vinden vrucht dragen belangrijker dan te gaan regeren. Uiteindelijk neemt de doornbos, een struik zonder vrucht, die taak op zich.

Politici worden vaak vooral beoordeeld op het effect dat hun aanpak heeft in onze portemonnee. Belangrijker is echter of zij in Bijbelse zin vrucht dragen. Die is in de achterliggende debatten niet of nauwelijks aan de orde geweest. Dat tekent de kern van de crisis waarin ons land zich bevindt. Daarom komt het belangrijkste als morgenochtend de uitslag definitief is: het gebed van ieder of de nieuwe regering vrucht mag dragen.