Om met het positieve te beginnen; wie vorige week het RTL-premiersdebat en het lijsttrekkersdebat bij Knevel & Van den Brink volgde, kwam wel iets aan de weet. Bijvoorbeeld dat de minister-president van ons land behendig om de waarheid weet heen te draaien wanneer hij in een een-op-eendebat in het nauw dreigt te komen. Zo noemde de premier de aantijging van SP-leider Roemer dat de VVD het eigen risico in de zorg wil verhogen „onjuist.” Strikt genomen is dat ook zo, omdat de verhoging van het eigen risico van 220 naar 350 euro in 2013 geen nieuwe bezuinigingsmaatregel betreft, maar een waarmee onder meer de VVD afgelopen voorjaar al instemde. Maar wat de VVD wel wil, een procentuele eigen betaling van 50 procent van de zorguitgaven tot een maximum van 150 euro boven op het bestaande eigen risico, bleef onderbelicht, terwijl deze maatregel de zorgkosten voor chronisch zieken wel degelijk verhoogt.

Even veelzeggend –eveneens met dank aan de tv-debatten– was de gewaarwording dat Roemer, die tot dan toe een en al zelfverzekerdheid uitstraalde, zich door Ruttes verbale behendigheid zo uit het veld liet slaan dat het hem de rest van het RTL-debat zelfs moeite kostte de standaard SP-standpunten voor het voetlicht te krijgen. Hoezo klaar voor het Torentje?

Hoewel RTL-debatleider Wester Rutte met de lijst van VVD-maatregelen in de hand gemakkelijk het vuur aan de schenen had kunnen leggen, beperkte hij zich tot de constatering dat Rutte en Roemer ruzieden over het VVD-verkiezingsprogramma. Dat is geen toeval; waarheidsvinding komt er in het format van de tv-debatten bekaaid vanaf. Nieuws is dat niet en toch wringt het; zeker nu Roemer zijn koppositie definitief lijkt te hebben verspeeld, er noch voor een links, noch voor een rechts blok een Kamermeerderheid in het verschiet ligt en de grijze middencoalitie van VVD, PvdA, CDA en eventueel D66 stap voor stap dichterbij komt. Deze ontwikkeling plaatst de beloftes en voornemens van de lijsttrekkers van deze partijen op de heikele dossiers van zorg, arbeidsmarkt, woningmarkt en sociale zekerheid in een context. Probeerden programmamakers maar duidelijk te maken in welke precies. Welke deals zijn er in de formatie zo gesloten? En welke punten uit hun programma willen of moeten de partijen in zo’n coalitie vrijwel zeker inleveren?

Toegegeven, ook zo’n exercitie houdt iets speculatiefs. Maar zichtbaar maken onder welk politiek gesternte VVD en PvdA straks hun vermoedelijke formatiebesprekingen starten; dat is toch echt informatiever dan weer een rondje: Zou u als premier van dit land de minister van Justitie ontslaan als hij zou instemmen met proefverlof voor Volkert van der G.?