Scherpe kritiek op kerkorde
In de Utrechtse Pniëlkerk werd dinsdag een zitting van de hervormde generale commissie voor de behandeling van bezwaren en geschillen gehouden. Veertig ambtsdragers en leden gaven een mondelinge toelichting op eerder schriftelijk ingediende bezwaren tegen de nieuwe kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN).
Elke spreker kreeg vijf minuten om zijn woord te doen. Behalve de commissie, die een soort kerkelijke rechter is, was ook het hervormd moderamen aanwezig. Ongeveer 150 belangstellenden woonden de zitting bij.
H. van Dijk (Kampen) noemde de nieuwe kerkorde „voor elk wat wils, en dat kan toch niet? Zou de Heere God dit wel accepteren, nee toch?” Hij typeerde de kerkorde als een „vallende ster” die „verdeeldheid zaait.”
W. Nobel (Leerbroek) wees op het jawoord dat ambtsdragers en ook ouders geven voor het aangezicht van God. Het jawoord kan onmogelijk gegeven worden bij het in werking treden van de nieuwe kerkorde, zei hij. „Geachte commissie, om Gods wil en om des gewetens wil, we kunnen niets anders zeggen dan nee tegen een kerkorde waarin Gods waarheid wordt tekortgedaan. Zo staan we voor u met een verscheurd hart, met smekende ogen, en roepen het uit: Moeder, moeder, keer weer van deze weg!”
De heer Veldhuizen (Langerak) noemde het „ongekend wat voor een beslissingen er worden genomen” door het hervormde moderamen. „Synodeleden die zich daaraan schuldig maken, zijn niet hervormd en moeten uit de synode verdwijnen.”
Diverse sprekers benadrukten zich medeschuldig te weten aan de nood van de hervormde kerk. De heer Florijn (Noordeloos) stelde voor om met elkaar Psalm 42:1 en 5 te zingen. De voorzitster van de commissie ging niet op het verzoek in.
Ouderling Schouten (Emst) verwees naar de tienduizenden die zich afvragen: Wat moeten wij? „De burgerlijke gemeente stelt burgers, zodra een bestemmingsplan wordt gewijzigd, concreet van de procedure op de hoogte. Vindt u hier iets van terug in het handelen van de synode?” Schouten las delen voor uit Job 12 en 13. „Heeft vanmorgen bij de opening Gods Woord al geklonken?” zo vroeg hij de leden van de commissie.
Ds. R. van Kooten (Soest) wil dat de onduidelijkheid over kinderdoop en volwassendoop in de nieuwe kerkorde wordt weggenomen en dat de kerk de kinderdoop als het primaire belijdt, als ondubbelzinnige verkondiging van het genadeverbond.
De heer Oussoren (IJsselmuiden) ging in op de relatie tussen de Hervormde Kerk en het vorstenhuis. Vanouds is de Hervormde Kerk de publieke kerk, en zijn de afgescheiden kerken vrije noodkerken, zei hij. „De nieuwe kerkformatie van de PKN komt in een andere verhouding te staan tot ons vorstenhuis dan nu het geval is met de Hervormde Kerk. De hervormde volkskerk wordt opgeheven en er ontstaat met de PKN een vrije kerk. Het wordt niet duidelijk Wie de God is bij Wiens gratie wij geregeerd worden. Maar de volkskerk is niet vervangbaar door een PKN, een privé-kerk in Nederland.”
Ds. M. A. van den Berg (Zoetermeer) merkte op hoezeer het verweerschrift van de synode tegen de bezwaarschriften „langs de bezwaren tegen de kerkorde heen gaat. Vaak is de teneur van het moderamen: Ja, maar er zijn heel veel overeenkomsten tussen de verschillende belijdenissen. Die worden vervolgens op een rijtje gezet en de eigenlijke bezwaren en vragen worden verdoezeld.” Ds. Van den Berg vroeg zich af „in hoeverre een synode de bevoegdheid, het vermogen, heeft om mijn geloof aan te vullen met elementen die daartegen strijden. Kan een synode mijn geloof veranderen?”
Hervormd synodepreses ds. A. W. van der Plas benadrukte in zijn toelichting dat je voluit hervormd kunt blijven in de PKN. Hij erkent dat er verschillen zijn tussen de verschillende belijdenisgeschriften, maar wijst erop dat het gaat om een „groeien in een gemeenschappelijk verstaan van de Schrift. Het gaat erom dat de gereformeerde en de lutherse tradities met elkaar in gesprek komen, en niet dat ze elkaar als twee schepen in de nacht passeren.”
Ds. Van Kooten: „Inderdaad, daarom is altijd door ons gezegd: Laat gereformeerden en luthersen elk hun eigen belijdenisgeschrift houden, dan kun je in een gesprek over de verschillen komen. Maar ik krijg ze eerst in m’n zak, en daarna moeten we gaan groeien.”
Ds. Van den Berg nodigde het moderamen uit nog een kerk te noemen „die tegenstrijdige belijdenisgeschriften op deze manier met elkaar verbindt. Dat dit een redelijk novum is, is te weinig erkend door het moderamen.”
Ds. L. W. Ch. Ruijgrok (Monster): „Als ze elkaar op een zo fundamenteel punt als het leerstuk van de verkiezing, dat wel het hart van de kerk wordt genoemd, uitsluiten, moet je als moderamen niet zeggen: er is „genoegzame overeenstemming.”
Vandaag hield de commissie in Utrecht een tweede zitting waarop de bezwaarschriften werden behandeld die zijn ingediend tegen de mogelijkheid om alternatieve relaties in de kerk te zegenen. Bezwaarden die hadden aangegeven gehoord te willen worden, hebben voor deze zitting een uitnodiging ontvangen. Meer dan tachtig hervormde gemeenten, in totaal acht classes en honderden individuele gemeenteleden hebben bezwaar aangetekend tegen de ruimte die de kerkorde van de PKN biedt om alternatieve relaties te zegenen.
Wanneer de generale commissie tot een uitspraak in beide kwesties komt, is nog niet bekend.
De IKON werkt aan een documentaire over de gevolgen die de komst van de PKN voor gemeenteleden zal hebben. De twee medewerkers die dinsdag de zitting bijwoonden, zijn van plan een lokale gemeente in beeld te brengen. Wanneer de uitzending zal plaatshebben, is nog niet vastgesteld.
