Het CDA staat op het punt electoraal te worden gedecimeerd. Voor een partij die decennialang aan de macht was, moet dat een onaanvaardbaar vooruitzicht zijn. De logische vraag is wat het CDA moet doen om de schade te beperken.

In de media wordt gesuggereerd dat de neergang is begonnen toen het CDA met de PVV ging samenwerken. Er was interne verdeeldheid over de regeringsdeelname. Achteraf zien kritische CDA’ers hun vermoedens bevestigd.

Deze analyse is echter oppervlakkig en ondoordacht. De strategische misser van het CDA is niet dat het ooit met de PVV heeft samengewerkt, maar dat het CDA niet bereid is van de PVV te leren.

Om succesvol te zijn op de kiezersmarkt moeten we niet kijken naar wat CDA-prominenten en -partijleden denken, maar vooral naar wat weggelopen CDA-kiezers willen. Veel voormalige CDA-kiezers hebben hun weg naar de PVV gevonden. Het CDA moet alleen al om die reden in de spiegel van de PVV durven kijken.

Wat spreekt PVV-kiezers aan in de partij van Wilders? Uit interviews met aanhangers van Wilders blijkt dat de PVV helemaal niet zo goed ligt bij de eigen achterban. Veel kiezers vinden Wilders onfatsoenlijk over moslims, vinden zijn voorstellen te extreem en onrealistisch, en zouden liever op een partij stemmen die betere kandidaten selecteert en minder met schandalen in het nieuws komt.

Met al deze kritiek uit de eigen achterban is het bijna verwonderlijk dat de PVV nog kiezers trekt. De vraag is daarmee of er voor deze kiezers een alternatief is.

De PVV is populair omdat zij luistert naar de kwesties waar veel burgers zich druk over maken. Voor PVV-stemmers gaat het in de eerste plaats om het brede terrein van normen en waarden: burgers die geen verantwoordelijkheid meer nemen voor hun leven, hun kinderen, hun buurt en hun naasten. Volgens PVV-stemmers is de individualisering doorgeschoten en is de sociale cohesie verdwenen. In de publieke ruimte en binnen publieke instellingen is dit met tientallen voorbeelden te illustreren.

Dit zijn de thema’s van het CDA, maar de PVV heeft deze simpelweg van de christendemocraten afgepakt. Het CDA is vergeten dat deze brede zorg bij zijn achterban leeft.

In plaats daarvan praat het CDA over problemen die ”samen” opgelost moeten worden. Daarnaast is er een grote rol voor ”het gezin”. Maar deze twee thema’s leven in ieder geval niet bij de kiezers die inmiddels naar de PVV zijn verhuisd. Niemand is het oneens met het idee dat iets ”samen” opgelost moet worden en ”het gezin” wordt door niet-strenge christenen nauwelijks als politiek thema ervaren.

Normen en waarden zijn daarentegen een perfect thema om kiezers terug te winnen. Want heeft de PVV goede voorstellen om de sociale cohesie te herstellen, de doorgeschoten individualisering tegen te gaan en mensen meer verantwoordelijkheid te laten nemen voor elkaar? Nee.

De enige PVV-oplossing is volgens PVV-stemmers dat er harder gestraft moet worden. Het is evident dat dit geen oplossing is voor de meeste problemen in het publieke domein en de publieke sector. Met een goed gesprek zijn veel PVV-stemmers daar ook wel van te overtuigen. Maar heeft iemand een alternatief? Het CDA horen we er niet over.

Bij de PVV kunnen burgers er zeker van zijn dat Wilders zich boos maakt over deze maatschappelijke problemen. De bestuurders van het CDA doen dat –in ieder geval in de perceptie van kiezers– niet. Het CDA hoeft geen enkel extreem PVV-voorstel over te nemen om kiezers terug te winnen, maar het moet spreken over zaken die PVV-stemmers bezighouden en laten zien dat het die thema’s ook echt belangrijk vindt.

Met het thema ”normen en waarden” zijn nog steeds veel PVV-stemmers terug te winnen voor de christendemocratie.

De auteur schreef het boek ”Achter de PVV. Waarom burgers op Geert Wilders stemmen”.