Maandagmorgen was het zo ver. Terwijl de ochtendkranten nog vol stonden over het verloop van het zogenoemde premiersdebat op zondagavond, werd dat nieuws snel verdrongen door de CPB-berekeningen. Het gevoel in politiek Den Haag deed maandag nog het meest denken aan een klas leerlingen die van de meester hun rapport krijgen uitgereikt. En nu is dat krijgen van het rapport één ding, het thuis aan je vader en moeder laten zien is een tweede.

En juist om dat tweede moment gaat het in de politiek. Politieke partijen schrijven hun partijprogramma’s immers niet omdat ze daar zelf zo veel plezier aan beleven, maar om er kiezers mee te trekken. En kun je zonder de doorrekening van het CPB nog wegkomen met schitterende oneliners of ronkende zinnen, de rekenmachines van het CPB prikken door alle mooie woorden heen tot op de naakte cijfers.

Het is bijna vermakelijk om te zien hoe iedere partij de uitkomsten van 
de doorrekeningen naar eigen hand wist te zetten en de cijfers wist te verkopen als het allerbeste voor Nederland. De één prees zichzelf als de partij die de overheidsfinanciën het snelst weer op orde krijgt. De ander roemde het feit dat uitvoering van het partijprogram Nederland de meeste banen oplevert. En verder wist iedere partij wel iets uit de diepste krochten van de CPB-berekeningen te halen waarmee gepronkt kon worden.

Nu is die doorrekening nodig en goed. Woorden zijn snel uitgesproken en neergeschreven. Maar de doorrekening van het CPB laat zien of de politieke partijen ook kunnen bereiken wat ze beloven. Kiezers krijgen een uniek kijkje achter het soms wollige Haagse jargon. Want cijfers liegen niet.

Cijfers liegen niet, maar ze zijn ook maar beperkt houdbaar. Wanneer de input iets anders is dan oorspronkelijk bedoeld, kan de output vólstrekt anders zijn. Oftewel: als de economische ontwikkelingen iets anders zijn dan in de diverse partijprogramma’s wordt aangenomen, kunnen alle berekeningen in de papierversnipperaar.

Zeker onze open Nederlandse economie is extreem gevoelig voor economische ontwikkelingen wereldwijd. En die ontwikkelingen verlopen nu eenmaal nooit volgens het boekje en zeker niet volgens de partijprogramma’s van de Nederlandse politieke partijen.

Tel daarbij op het feit dat Nederland altijd coalitieregeringen heeft en het is duidelijk dat het uiteindelijke regeerakkoord van welke politieke combinatie dan ook nog maar een zwakke echo van de oorspronkelijke partijprogramma’s is. En dus zullen de cijfers die een kiezer nu mogelijk doen besluiten op een bepaalde partij te stemmen, ook anders uitpakken.

De berekeningen van het CPB kunnen dus na 12 september of in de papierversnipperaar, of ze vallen ten prooi aan de mixer. In beide gevallen is hun importantie in ieder geval minder dan veel politici de kiezer nu willen doen geloven.