Ook hebben de VS in tegenstelling tot Europa geen last van de vergrijzing, stelt de 65-jarige schrijver. „Het land laat een miljoen immigranten per jaar binnen. Dat is gunstig voor de leeftijdsopbouw en het geeft dynamiek en flexibiliteit. Europa heeft de neiging immigratie enkel als een probleem te zien. Over 20 jaar hebben we spijt van ons stringente immigratiebeleid.”

Mak legde Amerika naast Europa voor zijn boek Reizen zonder John, dat donderdag verschijnt. Hiervoor reisde hij in het voetspoor van de Amerikaanse schrijver John Steinbeck (1902-1968). Deze legendarische auteur reisde in 1960 samen met zijn poedel Charley kriskras door Amerika, grofweg van de noordelijke oostkust naar de westkust en weer terug via het zuiden, richting New Orleans.

Mak deed de reis in 2010 nog eens over, samen met zijn vrouw, om te onderzoeken wat er in de afgelopen halve eeuw in Amerikaanse steden en dorpen is veranderd. De schrijver reisde net als Steinbeck voornamelijk door het platteland. Hij at in Amerikaanse eethuizen, ‘diners’, en sprak daar onder anderen met boeren, vrachtwagenchauffeurs, arbeiders en gepensioneerden. „Ik wilde de echte doorsnee Amerikaan spreken om het land beter te begrijpen”, zegt Mak.

De auteur constateerde na deze gesprekken dat „de Amerikaanse belofte” helemaal niet waargemaakt kan worden. „Over het algemeen gaat het niet goed in het land. De democratie is ernstig gecorrumpeerd, je kunt verkiezingen kopen met geld. En er is geen gelijkwaardigheid. De belastingvoordelen van de laatste jaren gingen naar de rijkste 1 procent. Dat brengt de samenleving uit evenwicht, niet alleen economisch en financieel, maar ook moreel. Mensen worden bitter.”

Ook uiterlijk zag Mak veranderingen. Hij zag dat kleine levendige binnensteden uit de tijd van Steinbeck niet meer bestaan. „Overal zag ik dichtgetimmerde Main Streets. Activiteiten zijn verplaatst naar shopping malls in de suburbs. Je wordt er treurig van.” Hij zag ernstig verpauperde steden. „Detroit is nu het Pompeii van Amerika.”

Toch zal de mentaliteit het land overeind houden, denkt Mak. „Het gevoel dat ze uitzonderlijk zijn, drijft ze voort. Als je invloed en macht wilt hebben, moet je groots zijn. Dat is iets wat we in Europa van ze kunnen leren. Maar de keerzijde is dat veel Amerikanen denken dat alles maakbaar is, dat ze de geschiedenis altijd maar weer naar hun hand kunnen zetten. Dat zal de komende decennia, mede door de opkomst van China en andere machten, snel veranderen. Het blijft de vraag hoe ze met die - betrekkelijke - neergang van hun imperium om zullen gaan.”