„Zo’n plekje vind je nergens anders in Nederland”, zegt het echtpaar Roozemond, zittend op het terras achter hun huis. Ze hebben uitzicht op een meertje dat deels bij hun terrein hoort. „Dat is met de hand uitgegraven in de crisisjaren.” Een kleine karekiet roept luidkeels in het riet.

Rechts naast de plas begint een prachtig natuur­gebied. Grote berenklauwen staan in bloei. In een wilg laat een zanglijster zich horen. Het echtpaar kocht in 1977 hun huis aan de Marsdijk, de dijk naast de Rijn.

Twee jaar later was de rust echter ver te zoeken. Er bleek een ontgrondingsvergunning te zijn voor de Marspolder, het gebied direct naast het huis van de Roozemonden. „Dat was de gemeente ons vergeten te vertellen, terwijl ze dat wel verplicht was.”

Op een dag legt de firma Van den Heuvel uit Werkendam een zandzuiger in de Drosse plas, schuin achter het huis. Door metalen pijpen die met een boog over de dijk lopen, wordt het opgezogen materiaal getransporteerd naar een scheidingsinstallatie naast de rivier, op de plek waar ooit de steenfabriek van Lienden stond. „Het was een herrie van jewelste. De zandzuiger zoog ook stenen op, soms wel ter grootte van een voetbal. Dat resoneerde natuurlijk enorm in die pijpen.”

De omwonenden verenigen zich in het Comité Mars­polder, dat nog steeds actief is. Roozemond is voorzitter. Met succes verzet het comité zich tegen de zandzuigerij. De firma uit Werkendam moet stoppen. „Omdat het opgezogen zand van slechte kwaliteit was, bleef er hiernaast 300.000 kuub zand liggen. Een soort afscheidscadeautje.”

Massa’s mensen uit de hele omgeving komen zwemmen en recreëren. „Begrijpelijk, want er was een strandje ontstaan en het water was ontzettend schoon. Maar er werd ook gebarbecued, muziek gedraaid en natuur gesloopt. Terwijl deze omgeving als stiltegebied is aangeduid.” Het toppunt is een illegaal feest van de Hells Angels, dat de burgemeester van Lienden maar ternauwernood kan stilleggen.

Zandwinningsbedrijf Van de Kamp uit Nijmegen koopt de ontgrondingsvergunning van Stichting Bodemexploitatie Midden-Betuwe. Positief voor de Roozemonden is dat het illegale recreatiegebied wordt afgesloten met hekken. Minder mooi zijn de plannen om 125 hectare van de Marspolder te gebruiken om zand te zuigen. Vele procedures volgen, tot aan de Raad van State toe.

„Wat een spanning in die tijd!” blikt A. J. Roozemond-van Halen terug. „Wij waren maar gewone burgers en moesten opboksen tegen de deskundigheid van dure advocaten. Het kostte enorm veel energie. We deden het niet voor onszelf alleen, maar voor de hele buurt.”

Op een gegeven moment ontstaat er een soort patstelling. „Wij konden de ontzanding van 75 hectare niet meer tegenhouden, maar wel aller­lei voorwaarden indienen. Dat was hét moment. Het bedrijf Van de Kamp zag in dat we beter met elkaar konden overleggen dan met elkaar vechten. De knop ging om.” Met de gemeente Buren, de provincie Gelderland en de ontzander ging het Comité Marspolder op zoek naar een gezamenlijke oplossing.

Afgesproken wordt dat de firma Van de Kamp eerst de Drosse plas herstelt en herinricht, voordat er aan een nieuw gedeelte wordt begonnen. De oevers worden minder steil, er komen eilandjes in het meer en de randen worden beplant met bomen en struiken. Lopend door het gebied wijst Roozemond naar een kunstwerk, in het water. „Toen alles in 2004 was afgerond, werd dit beeld onthuld. Het zijn drie zwanen, die in drie fases uit het water opvliegen. Dat verwijst naar de drie perioden van ontzanding.”

De Roozemonden denken dat ze eindelijk van de rust kunnen genieten, maar in 2005 staat het water extreem hoog. De Marspolder moet worden geëvacueerd. Na overleg kunnen de bewoners van de Marsdijk blijven. Het gevolg van de gevaarlijke situatie is, dat staatssecretaris Schultz van Haegen de Marspolder aanwijst als overloopgebied.

Bovendien is er sprake van dat er in de ontstane zandwinningsplas vervuild slib mag worden gestort. „We dachten dat alle narigheid achter de rug was, maar er begon een nieuwe affaire”, zegt Roozemond-van Halen. „Onmiddellijk legden we contact met de provincie en de gemeente. Die stonden achter ons. Kamerleden zijn uitgenodigd om te komen kijken. Daar hebben ze gehoor aan gegeven. Iedereen vond het van de gekke dat zo’n mooi gebied, dat net klaar was, weer op de schop moest.”

Uiteindelijk is ook dit gevaar afgewend. Het Comité Marspolder is nog wel betrokken bij de aanleg van een nevengeul langs de Marsdijk. Roozemond: „Nu zitten we met Boskalis om de tafel. Een groot verschil met 25 jaar geleden is dat dergelijke bedrijven en overheden bij zulke grote projecten eerst overleg plegen met omwonenden en betrokkenen. Het wordt best mooi hier.”

Dit is de zesde aflevering in een serie terugblikken op gebeurtenissen die 25 jaar geleden het nieuws haalden.

Klik hier voor het oorspronkelijke artikel.