Waarom doet Roemer het tot nu toe zo goed in de peilingen?

Dat heeft zeker te maken met de wispelturigheid van veel kiezers voor wie de SP en in het bijzonder Roemer functioneren als een nieuwe ankerplaats. De SP-leider straalt gemoedelijkheid en onverstoorbaarheid uit en weet zich, hoewel hij in­middels zes jaar op het Binnenhof rondloopt, knap te presenteren als „de Brabander van buiten.”

Veel kiezers zien hem als verademing, als fris gezicht. In die zin past Roemer prima in de rij Balkenende, Bos, Marijnissen, Rutte en Wilders, die in 2002, 2003, 2006 en 2010 door de kiezer al dan niet terecht eveneens als ‘nieuw’ werden gezien.

Speelt bij deze gunstige peilingen ook de factor geluk een rol?

Ja, die is zelfs vrij groot te noemen. De val van het kabinet Rutte zorgde voor een deuk in het imago van de minister-president en van de VVD en het CDA dat daardoor diverse kopstukken, zoals Verhagen, Bleker, Sterk en Hillen zag vertrekken. Daarbij kwam die val voor de SP op een wel heel gunstig moment; enkele maanden nadat de partij in de peilingen voor het eerst de grootste was geworden én gebleven. Dat het niet louter geluk is, blijkt uit de verkiezingscampagne die de partij daarna op poten zette en die ronduit knap is geregisseerd.

In welke zin knap?

Met het verkiezingsprogramma ”Nieuw vertrouwen”, dat de SP op 5 juni als tweede partij na het CDA presenteerde, koos de partij slim positie in het partijpolitieke landschap. Evenals voorgaande programma’s is het uit duizenden herkenbaar als SP-programma, met klassieke SP-thema’s, zoals het in de ban doen van huurstijgingen boven het inflatieniveau en extra winstbelastingen in het bedrijfsleven. Tegelijkertijd is het minder robuust op voor de SP-achterban controversiële thema’s, zoals de marktwerking in de zorg en het verhogen van de AOW-gerechtigde leeftijd.

Als laatste bevat het programma een pakket investeringsmaatregelen van 3 miljard euro –onder andere bestaande uit het vervroegd uitvoeren van infrastructurele projecten en bonussen voor het stimuleren van kleinschaligheid in onderwijs en zorg– waar Roemer steeds op terugvalt als hij zegt dat de SP, anders dan de VVD, op een sociale manier uit de crisis wil komen. Het programma mixt zodoende veel oude, vertrouwde thema’s met enkele nieuwe 
en voor SP-begrippen afge­zwakte standpunten. Daardoor is het niet langer in één pennenstreek af te doen als onrealistisch.

Sterker nog, als het Centraal Planbureau (CPB) op 27 augustus de resultaten bekendmaakt van de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma’s is de kans groot dat het SP-programma opnieuw uit de bus komt als programma dat het begrotingstekort op termijn doet dalen onder de kritische grens van 3 procent van het bbp, dat de koopkracht van de midden- en lage inkomens (licht) laat stijgen door ze te ontzien bij bezuinigen en lastenverzwaringen en dat de koopkracht van de hogere inkomens licht laat dalen doordat ze van de SP moeten meebetalen aan het bestrijden van de crisis.

En hoewel het nog maar de vraag is of heel de Roemer­aanhang de ins en outs van zijn programma kent, wordt de SP niet moe te benadrukken dat 
de peilingen hét bewijs zijn dat Nederland klaar is voor een ander, socialer beleid, kortom voor een SP-beleid. De SP-aanhang komt sindsdien alleen nog maar in beeld als een club van blije mensen die stuk voor stuk uitstralen dat de zege hen op 
12 september nauwelijks nog kan ontgaan.

Kan het eigenlijk nog wel misgaan voor Roemer?

Ja, in de laatste weken voor de verkiezingen zal de SP willen blijven uitstralen dat de strijd eigenlijk al gestreden is en dat Roemer met de SP gewoon de grootste wordt. Roemer tot 12 september helemaal uit de publiciteit houden, zal echter niet lukken. Voor die tijd moet hij echt de arena betreden om de degens te kruisen met in elk geval Rutte (VVD), Samsom (PvdA) en Wilders (PVV).

In lijsttrekkersdebatten zal hij met kop en schouders moeten uitsteken boven Samsom en Wilders én zich in alle opzichten moeten kunnen meten met Rutte als kandidaat-premier. Of hij en de SP daarvoor de juiste strategie weten te ontwikkelen, is nog de vraag.

Dit is het eerste deel van een tweeluik over de verkiezingscampagne van de SP. Vrijdag het slot: de vier vijanden van Roemer.