Meters muur tussen Lek en Lekkerkerk
LEKKERKERK – Een dijk van een muur houdt bij Lekkerkerk de rivier buiten het dorp. Zo doen ze het daar al eeuwen, en toen de Krimpenerwaard in 1760 helemaal en in 1953 bijna onderstroomde, bouwden ze een nieuwe muur, hoger dan de vorige.
Een rit over de Lekdijk is vooral een dakbezichtigingstocht. Onder al dat riet en al die pannen gaat een bonte variatie aan oude en nieuwe bebouwing schuil, weggeschurkt onder aan de slingerende waterwering. Van strakke bungalows tot boerenbedoeningen die zichtbaar zuchten onder de last der eeuwen.
Tussen Schoonhoven en Ammerstol is de dijkverzwaring in volle gang. Zodra Lekkerkerk begint, is daar de muur die ‘Lekkage’ van dit deel van de Krimpenerwaard moet voorkomen.
Langs de hobbelige Voorstraat staan verweerde huizen uit te kijken over het water. Aan de overkant presenteert Nieuw-Lekkerland zich vooral met industrie en hopen zand.
Een speedboot roffelt over de rivier. Verder is de Lek leeg. Voor de wal ligt pontje Vice-versa, en dat doet hij ook, maar nu even niet: het voet- en fietsveer steekt om het kwartier van wal, maar niet ’s morgens tussen half-elf en kwart voor twaalf.
Drie bejaarde fietsers staan tegen elven bedremmeld door het traliehek te staren dat de steiger naar de pont afsluit. Ze halen een kolossale kaart tevoorschijn en besluiten drie kwartier te wachten. De zon schijnt; het bankje aan het eind van de kademuur lonkt.
Fietsers die van het bootje af komen, vinden hier aansluiting op de Koeibochtroute of de Rollebolleroute. Op zondag vaart het pontje niet, meldt de dienstregeling in hoofdletters.
Heldere klokslagen tuimelen over de dijkbebouwing naar het water. Op een ijzeren paal staat een model van de zalmschouw waarmee de Lek in oude tijden werd bevist. Vervaardigd door leden van historische vereniging Lekkerkerk door de Tijd en „gedoopt” op 28 augustus 2007.
Na een halve kilometer is het gebeurd met de muur. De dijk hervindt zich.
Halfweg de 17e eeuw moet hier al een waterkerende muur zijn geweest. Die bleek een eeuw later niet te voldoen: in januari 1760 stond de waard blank.
De Lekkerkerkers vroegen om een nieuwe muur; ze betaalden hem ook zelf. Hij werd met IJsselstenen opgetrokken en voorzien van een borstwering die bij de vorige muur ontbrak.
De nieuwe waterwering was 386 meter lang en hield bijna twee eeuwen stand. Daar leek het eerst niet op, want hij was na acht jaar al verzakt. Het dijkscollege van de Krimpenerwaard vond dat de inwoners nu ook de herstelkosten maar moesten betalen, maar dat stuitte op groots protest. Dat leidde ertoe dat de hele waard meebetaalde. Ook bij volgende renovaties ontstonden verhitte discussies over de bekostiging.
Hoog was hij wel, die muur; 4,20 meter. Tijdens de stormramp van 1953 steeg het water echter tot ongekende hoogte: 3,78 meter. Grote golven kletsten over de muur, de dijk af. Dat leidde hier niet –zoals op tal van andere plaatsen– tot ondermijning van de binnenkant van de waterwering, maar de onderhuizen stonden wel blank.
Kort na de watersnood werd een plan bedacht voor een 5,10 meter hoge muur tussen Lek en Lekkerkerk. Dat was –letterlijk– geen aantrekkelijk vooruitzicht: de rivier buiten beeld en een Voorstraat die er wel heel smal door zou gaan lijken. Daarom werd een alternatief bedacht: de waterkering moest een eindje richting rivier opschuiven. Daar kwam een 4,75 meter hoge muur, die met bekistingen tot 5,10 meter kon worden opgehoogd.
Op 30 november 1957 werden de nieuwe muur en de verbrede Voorstraat feestelijk in gebruik genomen.
De muur was voortaan van beton. Wie het overdekte uitgangspunt of een van de schaarse steigers op stapt, ziet het profiel van de bekisting zich nog aftekenen op de gladde wand. Breed werd de muur niet; bovengronds althans maar een 20 centimeter. Van de binnen- en de bovenkant, grauw en donker, is hier en daar een stuk schoongemaakt.
Met de hoogte wordt niet gemarchandeerd. Wie naar het uitkijkpunt wil, moet eerst een paar treden op. Doorgangen zijn er niet; schepelingen komen via trapjes over de muur het dorp in.
Van oost naar west langs het water. Vandaag deel 13 in een serie.