Dat blijkt uit de reacties die de afgelopen weken op de voorstellen zijn binnengekomen. Betrokken partijen kunnen tot zaterdag reageren op de aanbevelingen, die het vertrouwen in het bedrijfsleven moeten terugbrengen.

Telecombedrijf KPN vindt dat de vele gedetailleerde bepalingen „de algemene principes naar de achtergrond duwen.” „Te gedetailleerde regelgeving leidt tot overbodige bureaucratie”, aldus het telecomconcern in een reactie. KPN steunt bijvoorbeeld het idee dat de aandeelhouders invloed moeten krijgen op de beloning van de topbestuurders, maar vreest dat de concrete regels die hiervoor zijn opgesteld, leiden tot gebakkelei over precieze bedragen.

Daarmee vertolkt KPN een breed gedragen opvatting onder de betrokkenen bij de gedragscode van Tabaksblat. Werkgeversorganisatie VNO-NCW heeft daarom voorgesteld om het Britse model te volgen. Daar is een beperkt aantal principes voor behoorlijk bestuur, ook wel ”corporate governance” genoemd, geformuleerd, die bedrijven zelf kunnen invullen.

Ook willen bedrijven zwart op wit zien dat zij aan de code voldoen als zij in hun jaarverslag uitleggen waarom ze sommige regels niet opvolgen. Tabaksblat stelt voor dat bedrijven uitleg geven als ze aanbevelingen niet overnemen. Veel grote bedrijven vrezen dat de buitenwacht straks zal turven hoeveel regels niet zijn ingevoerd en vervolgens de aanval op het bestuur openen. Om die reden heeft was- en voedingsmiddelenconcern Unilever al laten weten dat het maar één keer zal uitleggen welke regels wel en welke niet worden overgenomen.

Zelfs de grote voorvechter van aandeelhoudersbelangen, de Vereniging van Effectenbezitters (VEB), laat in een reactie de deur naar een beknoptere code op een kier. Als blijkt dat aandeelhouders in de toekomst voldoende macht krijgen om bedrijven te controleren, kan een deel van de regels geschrapt worden, aldus de VEB.

Donderdag bleek dat een meerderheid van de Tweede Kamer wil dat aandeelhouders de beloning van de topbestuurders vaststellen. Ook besloten ze dat de commissarissen, de toezichthouders op ondernemingen, niet langer onderling nieuwe leden van hun raad mogen benoemen. Dat betekent een breuk in het bekende ”old boys network”.

De vele regels zouden vooral de kleine bedrijven in het nauw brengen. Invoering van de code is een tijdrovende klus en kan miljoenen kosten. Veel kleine ondernemingen vrezen dat ze dat niet kunnen opbrengen. De gedragscode is in eerste instantie bedoeld voor beursgenoteerde concerns, maar Tabaksblat heeft de verwachting uitgesproken dat andere bedrijven zullen volgen.

Een ander belangrijk kritiekpunt is dat de regels niet aansluiten bij de internationale gewoontes in het bedrijfsleven. Het zijn vooral de grote concerns die zich daar zorgen om maken, zoals oliegigant Shell. Zij waarschuwen dat Nederland geen eiland is, maar een radertje in een internationaal netwerk.

Acht grote multinationals, Shell, ING, ABN Amro, DSM, Akzo Nobel, Fortis, Unilever en Philips trokken donderdag nog eens aan de bel om de internationale tekortkomingen onder de aandacht te brengen. De aanbevelingen zijn op sommige punten te Nederlands en kunnen „een belangrijke concurrentieachterstand” gaan opleveren, aldus de internationale concerns.

Een commissie onder aanvoering van oud-topman Morris Tabaksblat heeft deze zomer een pakket van ruim 120 regels en aanbevelingen gepresenteerd dat het vertrouwen in het bedrijfsleven moet terugbrengen. De commissie heeft de voorstellen op verzoek van het kabinet opgesteld. Eind dit jaar volgen de definitieve regels.

Tabaksblat liet vrijdag in NRC Handelsblad weten de omschrijving van enkele aanbevelingen aan te willen passen. „Het zijn een stuk of tien van de 124 regels die iedere keer terugkomen”, aldus Tabaksblat in een vraaggesprek met de avondkrant. Veel zal de commissie daarom niet in de ontwerpcode veranderen. „Inhoudelijk zullen de aanpassingen minder zijn dan tekstueel. Er zijn bijvoorbeeld enkele goede voorstellen gekomen om bepaalde zaken samen te voegen. Dat maakt de code minder omvangrijk.” Op welke onderwerpen de commissie de code aanpast, liet Tabaksblat in het midden. Wel gaf hij al aan dat hij meer duidelijkheid zal scheppen voor gevallen waarin beursgenoteerde ondernemingen van de code willen afwijken. Het advies van Tabaksblat „Pas de regels toe of leg uit waarom ze niet worden gevolgd”, heeft veel misverstanden opgeroepen.

De oud-topman van Unilever verwacht dat tweederde van de beursgenoteerde bedrijven in Nederland niet alle regels uit de code overneemt. Deze ondernemingen moeten zich tegenover de buitenwereld verantwoorden waarom zij op bepaalde onderdelen de aanbevelingen voor het zogenoemde corporate governance naast zich neerleggen.

Premier Balkenende heeft vrijdag alleen in bedekte termen kritiek op het hoge salaris van de nieuwe Ahold-topman Moberg. Zonder te willen ingaan op „afzonderlijke” gevallen, zei de minister-president dat de topbestuurders van grote ondernemingen een voorbeeldfunctie hebben als het gaat om loonmatiging. „We hebben niet voor niets de commissie-Tabaksblat ingesteld,” aldus Balkenende.