Ja, nu staan er rijen voor de kassa’s en nu staan de auto’s op het krap bemeten parkeerterrein dubbel geparkeerd. Maar nu is het dan ook uitverkoop bij Irene Buitensport in Huizen.

Opheffingsuitverkoop. Per 30 september gaan de deuren dicht. Voorgoed.

Lies Grimbergen (65), eigenares van de Gooise kampeerwinkel, wijst naar de rijen. „Echte Hollanders, hè. Uit op koopjes. Maar de rest van het jaar is het overwegend stil.” „Bitterzoet, dit”, knikt zoon Wido Grimbergen (34). „We draaien nu op één dag een omzet van een maand. Leuk, maar we hadden het liever anders gezien.”

Het is helaas niet anders. Het is survivallen voor traditionele winkeliers. Volumes krimpen, omzetten dalen, al voor het derde jaar op rij. Aan de ene kant loert het monster van de crisis, dat ervoor zorgt dat de consument de portemonnee gesloten houdt. Huishoudens besteden minder, vanwege een laag vertrouwen in de economie. Het consumentenvertrouwen zat vorige maand met -40 op een dieptepunt. Deze maand kent een kleine opleving –we zitten nu op -32– maar nog altijd is dat erg laag, zeker in vergelijking met het gemiddelde van de afgelopen twintig jaar: -16.

Het andere, minstens zo grote ‘monster’ heet internet. Nog steeds hebben stenen winkels het gros van de markt in handen, maar internet snoept gestaag en zeker aandeel af. In 2011 was internet verantwoordelijk voor 8 procent van de totale markt voor non-foodproducten. Volgens het economisch bureau van ING zal in 2020 een kwart van de inkopen in de detail­handel via internet plaatsvinden. Voor de verkoop van kleding wordt een nog hoger percentage verwacht: daarvan zal maar liefst 40 procent in 2020 via het web worden verkocht.

Kleurrijke historie

De combinatie van gedaalde koopkracht en doorgaans scherper geprijsde artikelen in webshops komt vooral traditionele winkels duur te staan. Dat is schrijnend, omdat het niet zelden winkels met aanzienlijke bekendheid in de regio en een kleurrijke historie betreft. Zoals in dit geval kampeer- en outdoorwinkel Irene in Huizen.

Eigenares Grimbergen zag de laatste vijf jaar de omzet met de helft teruglopen. Vijf jaar geleden had ze nog twintig man personeel in dienst, vorig jaar waren dat er twaalf, dit jaar acht. „Vorig jaar werd het eigenlijk al te gortig. Mijn accountant zei: Lies, wat heb je een dure hobby.” Haar personeel moet op zoek naar een andere baan. Dat geldt helaas ook voor zoon Wido, die z’n moeder zou opvolgen.

De buitensportzaak begon ooit als kinderwagenfabriek in een voor­malige haringrokerij. „Van 1945 tot 1963 lag bijna iedere in Huizen geboren baby in een kinderwagen van Irene”, zegt Grimbergen trots. Van de buizen die voor de wagens gebruikt werden, maakte vader Tielkemeijer in de vroege jaren zestig ook kampeerklapstoelen, daarmee inspelend op het toen opduikende fenomeen bermtoerisme.

Grimbergen stapte op haar zestiende, haar mulodiploma vers op zak, bij vader in de zaak. Spoedig kwam ook tweelingzus Clara de gelederen versterken. De beide zussen breidden het assortiment uit met allerlei artikelen, zoals handwerken, stoffen en speelgoed. „Mijn vader zei: Ik heb geen zonen, maar dochters. Een fabriek kan ik niet aan hen overdoen, een winkel wel.” De winkel –die twee branden overleefde, eentje in de strenge winter van 1963 en eentje in 1984– groeide uit tot speciaalzaak in kampeer- en buitensportartikelen en tuinmeubilair.

Gratis advies

Maar internet werd een hoe langer hoe geduchtere concurrent. Het web valt niet te negeren, begrijpt Grimbergen, maar de brutaliteit van klanten doet de gedreven onderneemster wel pijn. „Ze pakken jouw kostbare tijd om informatie in te winnen. Vervolgens zeggen ze: Nou, bedankt voor het advies, heel vervelend, maar we kunnen ’m op internet 10 procent goedkoper krijgen. En weg zijn ze, zonder iets te kopen.” Nu haar klanten weten dat ze ermee stopt, krijgt Grimbergen geschrokken reacties. „Ze zeggen: Mevrouw Grimbergen, dit meent u niet. Wat erg. Dan vraag ik: Ja, maar wat heb je dan de afgelopen jaren hier gekocht? Dan kijken ze me aan en dan zeggen ze: U hebt gelijk. Ik heb vaak voor internet gekozen.”

Grimbergen schudt het hoofd. „We zijn gewoon een commercieel bedrijf. Van gratis advies kan natuurlijk niemand leven. Ik moet mijn personeel betalen, een boterham verdienen.”

Hoewel de combinatie stenen winkel én webshop voor steeds meer winkeliers succesvol blijkt, werkte dat bij Grimbergen juist niet. Ze slaagde er niet goed in haar tuinmeubelen, wandelschoenen, buitensportkleding en kampeerartikelen via het web aan te bieden. „We hébben een webshop, maar ik kan het niet maken om op het web andere prijzen te vragen dan in de winkel.”

Daarbij komt ook nog eens de huidige crisis. Grimbergen: „De huizenmarkt is ingestort. Dat merken wij. In het verleden leverden wij aan bijna elk verkocht huis in Huizen een nieuwe ­tuinset. Die omzet is weggevallen.”

Ten slotte kent Nederland wat het weer betreft dit jaar al de derde ‘slechte’ zomer op rij. De koek is kortom op. In elk geval heeft Grimbergen haar streven –„doorgaan tot mijn 65e”– kunnen bereiken. Ze heeft daarnaast het geluk dat het pand haar eigendom is. „Ik tel mijn zegeningen. We kunnen al onze verplichtingen nakomen aan leveranciers en personeel. We gaan niet failliet. Daar ben ik zo dankbaar voor.”

Veel stoppers

Hans Verweij van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel herkent het verhaal. „Er zijn veel stoppers. Al zie je in dit soort tijden ook altijd starters opduiken. Die zijn elders werk kwijtgeraakt en beginnen dan een winkeltje, niet zelden een webwinkel. Maar het saldo is wel negatief op dit moment. Er zijn meer stoppers dan starters.” In 2011 waren er duizend winkels minder dan in 2010, een daling van 0,9 procent. Deze daling was twee keer zo groot als in 2006.

Wat het aantal faillissementen in de detailhandel betreft zal 2012 een record gaan breken, aldus Verweij. Het eerste kwartaal van dit jaar werden er 210 faillissementen uitgesproken. Over heel 2011 waren dat er 620, in 2009 –het crisisjaar– waren dat er 700. „Als deze trend doorzet, zal dat crisisjaar dit jaar overtroffen worden.”

Volgens Verweij moeten traditionele winkeliers internet niet als hun concurrent beschouwen, maar als gegeven. Verder is het volgens hem belangrijk dat stenen winkels goed weten waarin ze uniek zijn of wat ze extra kunnen bieden. „Er zijn bijvoorbeeld winkels die een soort clubhuisgevoel weten te creëren.”

Webwinkelen

Non-foodwinkels lijden meer dan de winkels in voedings- en genotsmiddelen onder de economische crisis. In mei noteerden zij een omzetdaling van 1 procent. In april was dat zelfs een min van 12,6 procent. Webwinkels en postorderbedrijven hebben eveneens last van de verminderde koopbereidheid van de consument, maar boekten in mei toch 8 procent meer omzet. Over heel 2011 was eveneens sprake van een omzet­daling van 1 procent voor non-food­winkels, tegenover een omzetstijging van 13 procent voor onlineverkoop.

De belangstelling voor winkelen op het web stijgt snel. In 2011 zei bijna driekwart van de Nederlanders van 12 tot 75 jaar wel eens een aankoop via internet te hebben gedaan. In 2005 was dat nog 46 procent. Het kopen via internet is vooral populair onder 25- tot 35-jarigen (92 procent) en personen met hoger onderwijs (90 procent). Mannen shoppen iets vaker online dan vrouwen, maar dat verschil wordt ieder jaar kleiner.