„Te vaak zie ik mensen die midden in een zware onweersbui met een paraplu boven hun hoofd langsfietsen. Dat is vragen om ongelukken.”

Geurts adviseert om de weer­berichten en de buienradar in de gaten te houden. „De radar geeft mensen de mogelijkheid om de ontwikkeling van onweersbuien ook onderweg van minuut tot minuut te volgen. Als er zwaar onweer aankomt, moeten mensen zo snel mogelijk een veilig heenkomen zoeken. Ook waterrecreanten. Want juist op het water kan het spoken.”

Indirect

Volgens de weerkundige van het KNMI vallen gemiddeld per jaar in Nederland één tot twee doden door de bliksem.

„Het aantal burgers dat indirect gewond raakt, is veel groter. Als de bliksem inslaat, zoekt de spanning zich een weg via de grond. Niet zelden lopen mensen juist daardoor alsnog verwondingen op.”

Iemand die midden in de natuur wordt verrast door onweer doet er goed aan zich zo klein mogelijk te maken, adviseert Geurts. „In gehurkte houding, de voeten strak tegen elkaar. Helemaal veilig is dat ook niet, maar de kans te worden getroffen door de bliksem is wel kleiner. Als de voeten uit elkaar staan, kan de spanning van een inslag op de grond het lichaam via de ene voet binnengaan en via de andere weer verlaten. Met alle gevolgen van dien.”

Veilige plekken bij onweer zijn de auto en de woning, aldus Geurts.

„De auto kent een geslotenkooiconstructie. De woning kan worden afgesloten. Onder de tafel kruipen is echt niet nodig. Het is veilig om het schouwspel van de bliksemschichten in de lucht van achter een gesloten venster te volgen.”

Intensiteit

Het aantal buien in Nederland neemt toe, aldus de KNMI-voorlichter. „De statistieken wijzen uit dat het aantal buien en hun intensiteit toeneemt. De buien worden steeds zwaarder als gevolg van een warmer wordend klimaat.”

Of het ook vaker onweert, is volgens Geurts niet te zeggen. „We registeren nog maar zo’n tien tot vijftien jaar het aantal ontladingen door bliksem en de intensiteit ervan. Die periode is te kort om daaruit conclusies te trekken. Onweer kan heel grillig zijn. Er kunnen veel ontladingen zijn, maar als het vooral ontladingen zijn van wolk tot wolk, de zogeheten horizontale bliksem, dan zorgen ze op de grond niet voor gevaar of schade.”

Bliksemmetingen

Het KNMI beschikt samen met de Koninklijke Luchtmacht over een bliksemdetectie­systeem waarmee ontladingen en inslagen in kaart worden gebracht. Met het systeem worden tijdstip, locatie en stroomsterkte bepaald. Het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) van België maakt hier ook gebruik van.

De antennes met een hoogte van 20 meter staan op acht plekken: vier in Nederland (Den Helder, Valkenburg, Deelen en Hoogeveen) en vier in België (Dourbes, Oelegem, Doornik en Gileppe).

De apparatuur registreert de elektromagnetische straling die vrijkomt bij bliksem­ontladingen. Zowel verticale 
bliksemontladingen van wolk richting aarde als horizontale van wolk naar wolk.

De gegevens komen binnen bij het KNMI in De Bilt en het KMI in Ukkel, waar een actueel overzicht wordt gemaakt van de geografische spreiding van de onweersactiviteit en dagelijks op internet wordt gepubliceerd.

Vorig jaar waren 18, 21 en 23 augustus dagen waarop veel en zware onweersbuien ontstonden door een zeer onstabiele atmosfeer met een groot verschil in temperatuur. Op sommige plaatsen registreerde het KNMI meer dan 500 ontladingen per vijf minuten in een gebied van 50 bij 50 kilometer. Het Belgische festival Pukkelpop werd getroffen door zo’n zware onweersbui. Daarbij vielen vijf doden en een groot aantal gewonden.