, die de nieuwe Wet werk en bijstand tegen het licht houdt. „Kinderen zijn hinderen”, schijnt vader Cats ooit te hebben gedicht. Het lijkt erop dat de VVD-staatssecretaris Rutte de oplossing voor deze „hinderen” heeft gevonden in de kinderopvang. In zijn Wet werk en bijstand maakt hij korte metten met de zo noodzakelijke ouderlijke zorg, zelfs voor jonge kinderen in moeilijke omstandigheden. Pas op het laatste moment was hij bereid rekening te houden met de alleenstaande ouder voor wie de zorgplicht zwaarder weegt dan de sollicitatieplicht.

In het wetsvoorstel staat dat de staatssecretaris voortaan de gehele bijstandsuitkering door de gemeenten wil laten behandelen. Tot nu toe regelt de gemeente 25 procent van de bijstandsfinanciën en de rijksoverheid het leeuwendeel. In het wetsvoorstel stelt de rijksoverheid een budget ter beschikking waarmee de gemeente zelf aan de slag gaat.

Bijstandsmoeders
Dat lijkt een goede methode voor het beheersbaar maken van de kosten voor de rijksoverheid. Of het op alle punten zal lukken, is de vraag, zeker gezien een opvallend aspect dat in het nieuwe wetsvoorstel wordt geregeld, namelijk de plicht voor bijstandsmoeders met jonge kinderen om te gaan solliciteren.

Dat thema heeft al eerder de tongen in beroering gebracht. Enkele jaren geleden is er een fel debat gevoerd over de sollicitatieplicht, waarbij uiteindelijk werd besloten dat een moeder (of de verzorger) van een kind vanaf 5 jaar de verplichting tot solliciteren kreeg opgelegd.

Nu gaat die leeftijdsgrens op de helling en worden nog jongere kinderen en hun moeder de dupe, omdat ze in een positie worden gemanoeuvreerd waarin geen volledige persoonlijke zorg door de ouder meer mogelijk is. Solliciteren, aan de slag, en zo niet: einde bijstandsuitkering. En de kinderen? Wel, daarvoor heeft de staatssecretaris de volgende oplossing bedacht. Gewoon meer kinderopvang mogelijk maken, zodat de kinderen onder dak zijn en de ouder aan de slag kan.

Letterlijk en figuurlijk
Als dit wetsvoorstel doorgaat, zijn de kinderen letterlijk en figuurlijk het kind van de rekening. Voor een gezin van één ouder met jonge kinderen wordt tot nu toe een bijstandsuitkering verstrekt. Dat kost geld. In het nieuwe plan van de staatssecretaris wordt de alleenstaande ouder verplicht te gaan werken en duiken de kinderen de kinderopvang in. Dat kost ook geld. Dat moet door iemand betaald worden. De alleenstaande ouder is de eerstverantwoordelijke. Het is niet reëel te veronderstellen dat die het zuurverdiende geld in kinderopvang kan steken.

De tweede mogelijke geldschieter is de werkgever. Maar zeker in het huidige economische tijdsgewricht moeten we daar niet te veel van verwachten. De banen liggen niet meer voor het opscheppen en is er voldoende aanbod van arbeidskrachten. Welke werkgever zal dan een werknemer in dienst nemen die ook nog eens extra kosten van kinderopvang met zich meebrengt?

Dus blijft over de overheid. Die heeft een bijstandsuitkering bespaard en kan het bespaarde geld nu besteden aan kinderopvang. De kinderen zijn dan ook letterlijk het kind van de rekening, die overigens aan de overheid zelf wordt gepresenteerd.

Maar de kinderen zijn ook in figuurlijke zin het kind van de rekening. Kinderen in de omstandigheden van een eenoudergezin hebben vermoedelijk al heel wat meegemaakt. Zomaar enkele mogelijkheden: een van de ouders is overleden, de ouders zijn gescheiden, moeder is nooit gehuwd geweest, of… noem maar op. In veel situaties in ieder geval omstandigheden die aan het kind (en aan de moeder!) geschud zullen hebben. Geldt voor alle kinderen in het algemeen reeds dat zij behoefte hebben aan warmte, aan veiligheid en geborgenheid, het geldt zeker voor kinderen in deze bijzondere omstandigheden. En zij hebben er niet alleen behoefte aan, zij hebben er ook nog eens recht op dat degene die nog voor hen is overgebleven, hun werkelijk ter zijde staat en de zorg biedt die noodzakelijk is.

Gemeente
Nu wil de overheid dat dit stukje stabiliteit wordt weggegooid. Dat is niet alleen ernstig, maar ook verwerpelijk.

Tijdens het kamerdebat is dat betoogd door de christelijke politieke partijen, in verschillende toonaarden. Toen bleek dat er geen meerderheid was om dit onderdeel terug te draaien, heeft regeringspartij CDA zich ingespannen om een compromis te sluiten ten behoeve van bijstandsmoeders die ernstig bezwaar maken tegen de sollicitatieplicht. De gemeente neemt dan uiteindelijk de beslissing of de moeder wel of niet moet gaan werken. Daarbij rijst natuurlijk direct de vraag of dat in alle gemeenten op dezelfde wijze gehanteerd zal worden en met welke argumenten een bijstandsmoeder de mogelijkheid om zelf te zorgen voor haar kind moet bevechten.

Kinderen zijn hinderen? Nee, kinderen zijn een kostbaar geschenk waar we zorgvuldig mee dienen om te gaan. Zij moeten erop worden voorbereid hun plaats in de maatschappij in te kunnen nemen. Voor die voorbereiding is het noodzakelijk dat zij juist in moeilijke situaties warmte, veiligheid en zorg ontvangen, en bovenal liefde. Vooral dat laatste, en dat kan het beste gewoon thuis.

De auteur is directeur van de RMU .