Willy Klok, geboren in 1949, heeft het grootste deel van haar leven in Nijkerk gewoond. Zes boeken die ze eerder schreef, gaan over deze Veluwse stad en omgeving.

Vier delen in de serie ”Minse Kieken” behandelen markante personen in Nijkerk. Eén gaat over bakhuizen in Nijkerk en omgeving. Het boek ”Putten en Nijkerk onder vuur” behandelt de oorlogsperiode. Het nieuwe boek over ds. Pellicaan, ”Van bezet tot verzet”, past hier goed bij.

Aanleiding voor het schrijven van ”Van bezet tot verzet” was de studie van theologiestudent Martin Mudde over de Puttense predikant ds. L. Kievit in oorlogstijd, die vorig jaar verscheen: ”Een goede raad en een grote troost”. Willy Klok, zelf woonachtig in Nijkerk, had vervolgens veelvuldig contact met een dochter van ds. Pellicaan, Corrie, die in Australië woont maar juist vorig jaar september in Nijkerk was.

Via Corrie kwam ze in contact met andere familieleden van de predikant. Ook voerde ze gesprekken met andere mensen die de Nijkerkse predikant gekend hebben.

Wc-raampje

Als gereformeerde theologiekandidaat zat Piet Pellicaan al in Amsterdam in het verzet. Hij zette zijn activiteiten voort toen hij zich in 1943 in Nijkerk vestigde. Tijdens de preken die hij hield in de gereformeerde kerk aan de Venestraat maakte hij van zijn hart geen moordkuil. Dat leidde ertoe dat hij al spoedig moest onderduiken.

De kandidaat wist op het nippertje te ontsnappen toen hij was ondergedoken bij de familie Van den Pol op Molenzicht. Op 18 april 1942 belden Duitse militairen aan met de vraag of Pellicaan thuis was. Men zei hen dat hij op het toilet was en de Duitsers bleven rustig wachten. Toen het hun te lang duurde, gingen de militairen naar binnen en doorzochten het huis, maar ze konden de gezochte niet vinden.

In de volksmond heette het dat Pellicaan door het wc-raampje ontsnapt was. Willy Klok: „Dat raampje was veel te klein. Pellicaan wist dat hij gezocht werd en is door de achterdeur ontsnapt, over sloten en door het land, tot hij een onbeheerde fiets zag waarop hij verder vluchtte naar boerderij Groot-Hennekeler. Zijn zwerversleven was begonnen.”

In Nijkerk dacht men dat de inval een gevolg was van de preek die Pellicaan hield tijdens de bidstond van 1 maart, toen een NSB’er aantekeningen maakte. „Het lijkt er meer op dat de inval verband hield met het verzetswerk van Pellicaan. De Duitsers waren op zoek naar bepaalde lijsten met namen en ze dachten dat de kandidaat die had.”

Beroepen

Pellicaan vestigde zich in september 1943, toen zijn naam niet meer in het opsporings­register stond, weer in Nijkerk, waar hij werd beroepen als predikant. De meeste illegale activiteiten droeg hij aan anderen over. Wel hielp hij vanaf het begin jongeren die moesten onderduiken en hem om advies vroegen.

Tijdens de razzia van oktober 1944 in het nabijgelegen Putten belden de Duitsers aan om ds. Pellicaan te arresteren, maar hij wist te ontsnappen. De predikant bleef voorlopig weg en stortte zich weer in het illegale werk. Zondags preekte hij in afgelegen boerderijen, eens met een pistool op zak, nadat hij juist teruggekomen was van een illegaal wapentransport per Duitse auto.

Ds. Pellicaan was geliefd in zijn gemeente, vooral bij de jeugd, zegt Klok: „Tijdens een catechisatie-uur van de meisjes hadden de jongens, die daarna catechisatie kregen, de deur dichtgebonden, zodat de meisjes er niet meer uit konden. Ds. Pellicaan klom uit het raam en liet de jongens hevig schrikken, zodat ze aan het kortste eind trokken.”

De geschiedenis van de gereformeerde predikant is leerzaam, aldus de auteur. „Ds. Pellicaan had vanuit het Evangelie een gedrevenheid om mensen te helpen. Dat deed hij ook toen hij na de oorlog naar Australië ging. Hij bracht het gebod van de naastenliefde ook daar in praktijk.”

Ds. P. H. Pellicaan (1915-1998)

Pieter Huibert Pellicaan werd geboren op 9 februari 1915 in Maastricht. Hij trouwde in 1944 in Amsterdam met Gebke van Wageningen. Het echtpaar kreeg vijf kinderen, van wie er twee geboren werden in Nijkerk.

Piet studeerde theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en behaalde zijn kandidaatsexamen tijdens de oorlog.

Na als hulpprediker werkzaam te zijn geweest, werd hij in 1943 gereformeerd predikant te Nijkerk. In 1946 nam hij een beroep aan naar Barendrecht, vanwaar hij in 1951 naar Maassluis vertrok. Eind oktober van dat jaar emigreerde hij met zijn gezin naar Brisbane in Australië en werd hij predikant bij een Nederlandse emigranten­gemeente.

Ds. Pellicaan speelde een belangrijke rol bij de opbouw van het gereformeerde kerkelijk leven in Australië, dat werd ingericht naar het model van de Gereformeerde Kerken in Nederland.

In de zomer van 1980, na zijn emeritaat, verbleef hij enkele maanden voor familiebezoek in Nederland. In die periode ging hij voor in de Nederlands Gereformeerde Kerk in Amersfoort. Ook deed hij in die periode pastoraal werk in de gemeente.

Ds. Pellicaan overleed in 1998 in Perth, Australië. Zijn vrouw en kinderen wonen in Australië.

Uit een preek van ds. Pellicaan, gehouden op 14 mei 1944: „Zie om u heen in de wereld van vandaag. Christus heeft alle macht op de aarde. Lijkt het niet een bespotting? Wie heeft het voor het zeggen in de wereld? Als een losgebroken beest scheurt en vernielt de zondemacht de wereld stuk. Het is 
14 mei, dag van onrecht, van rechtskrenking, van nameloos verdriet. Het onschuldig vergoten bloed schreeuwt naar de hemel. Gezinnen worden uiteengerukt, steden vallen in puin, gaan in een regen van fosfor in vlammen op. De kerk wordt verdrukt, haar stem gesmoord, haar werk afgebroken. En toch is het waar! „Mij is gegeven alle macht.””