Het karakteristieke gebouw van het Hoornbeeck College in Amersfoort, een voormalig rooms-katholiek jongensinternaat, is een nachtmerrie voor duurzaamheidsfreaks. Het stamt uit 1904, heeft bijvoorbeeld geen spouwmuren, dubbelglas of dakisolatie, maar wel heel hoge plafonds. Geen wonder dat de stookkosten er de pan uitrezen.

Het probleem werd goed zichtbaar toen de overheid in 2008 met een energielabel kwam voor gebouwen, vertelt Kees van Vulpen, algemeen facilitair manager van het Hoornbeeck College. „Ook bij ons kwam een energie-adviseur over de vloer om de school een label toe te kennen. Op de schaal die loopt van A –heel goed– naar G –heel slecht– viel de school zelfs buiten de criteria voor label G. Na dat label kwam er een hele tijd niets en vervolgens het Hoornbeeck College met label H. Het was duidelijk dat we daar iets aan moesten doen.”

Toch deed het college in 2009 niet mee met het convenant Duurzaam Inkopen van koepelorganisatie MBO Raad en het ministerie van VROM. Interesseert duurzaamheid de reformatorische mbo-instelling minder dan andere mbo-scholen?

„Helemaal niet”, reageert Van Vulpen. „Het convenant verplichtte de scholen onder meer ertoe groen gas af te nemen. Maar dat is volgens ons niet duurzaam genoeg.”

Van zijn college van bestuur kreeg de facilitair manager de vrije hand om op zoek te gaan naar een goedkoop en duurzaam alternatief om de CO2-uitstoot van het Amersfoortse schoolgebouw drastisch naar beneden te brengen – en de school vervolgens een beter energielabel te bezorgen.

De energieadviseur had het Hoornbeeck College een aantal ideeën aan de hand gedaan om het energieverbruik te beperken. Van Vulpen: „We zouden het dak moeten isoleren, de sterkte van het lamplicht in de lokalen zou moeten afhangen van de hoeveelheid daglicht die binnenkomt, we zouden het gebouw volledig moeten voorzien van dubbelglas en ten slotte moesten we gaan stoken op CO2-neutrale biomassa.”

De adviezen werden ter harte genomen. Behalve met dubbelglas en verlichting is het Hoornbeeck College aan de slag gegaan met het verwarmingssysteem. „Daar viel met kleine aanpassingen de eerste winst te behalen”, vertelt Frans van der Blom, installatiebeheerder van de mbo-school. „Drie grote ketels van elk 400 kilowatt stookten tot voor enkele jaren terug ook volop wanneer het gebouw verlaten was. Vier kleine hoogrendementketels van elk 100 kilowatt, die ook de warmwatervoorziening verzorgen, pompten het warme water destijds continu rond, ook midden in de nacht. Aan die energieverspilling hebben we snel een eind gemaakt. Fietsende collega’s die ’s morgens willen douchen moeten nu even wachten op het warme water.”

Daarnaast is Van der Blom samen met Van Vulpen bezig met de vervanging van de drie grote gasketels door een systeem dat gestookt wordt met biomassa: zogeheten pellets, geperste houtkorrels.

„Niet alleen behalen we er een milieuvoordeel mee, het bespaart ons ook veel geld. Al binnen vijf jaar hebben we de meerprijs ten opzichte van gewone gasketels terugverdiend”, vertelt Van Vulpen.

„Het gaat om een verwarmingssysteem van 500 kilowatt. In eerste instantie ruimen we daarvoor twee van de drie gasketels met een gezamenlijk vermogen van 733 kilowatt op. Voldoet de biomassa-installatie en hebben we overal dubbelglas, dan zal de derde ketel alleen bij strenge vorst nodig zijn”, aldus Van der Blom.

Het was een zoektocht om de voorraadsilo voor de pellets een plek te geven in het gebouw. Van Vulpen wilde daarvoor de karakteristieke toren van de kapel gebruiken –„dat ding kost nu alleen maar geld”– maar dat ging niet. „Die toren bleek te hoog: de pellets kunnen niet hoger dan tot maximaal 12 meter geblazen worden.” Een ongebruikte liftschacht naast de toren bood uitkomst. „Hierin kunnen we een voorraadbunker voor 50 kubieke meter pellets kwijt.”

Door de combinatie van maatregelen denkt het Hoornbeeck College in Amersfoort het gasverbruik flink te drukken. Van Vulpen: „De grootste bulk aan warmte wordt geproduceerd door onze houtgestookte installatie. De gasketels springen alleen nog bij wanneer dat nodig is, bijvoorbeeld als het streng vriest of wanneer er een klein beetje warmte nodig is. We registreren nu elke dag digitaal het gasverbruik van elke ketel. Uitschieters op het normale patroon zien we nu direct. Door al deze maatregelen zijn we een kleinverbruiker geworden. Daarmee besparen we flink op onze aansluitkosten.”

Dit is de eerste aflevering van een tweeluik over het stoken op houtpellets. Zaterdag in Pluspunt deel 2.

Van gas naar hout

Hoewel aardgas nog altijd als een milieuvriendelijker alternatief voor steenkool wordt gezien, kan het nog beter. Met bijvoorbeeld groen gas of pellets, brokjes samengeperst hout.

Deze alternatieven zijn zogezegd milieuneutraal, ze belasten het milieu niet met extra CO2. Het broeikasgas komt dan nog altijd uit de schoorsteen, maar dat is afkomstig uit biomassa: deze CO2 is ooit door levende planten (bomen) uit de lucht gehaald om te groeien, en komt bij de verbranding weer vrij om vervolgens opgenomen te kunnen worden door andere groeiende planten. En daarmee is een kringloop van veertig jaar gesloten.

De voorraad aardgas in de aardkorst is niet oneindig; volgens Shell is deze fossiele brandstof binnen 250 jaar op. Een aardgaskringloop is er niet: de voorraad wordt niet meer aangevuld.

Nu het Hoornbeeck College jaarlijks zo’n 310 kubieke meter duurzame hout pellets verstoken, bespaart de school 120.000 kubieke meter gas. Dat betekent wel tien keer per jaar een tankauto op het terrein die de silo komt vullen.

Voor een grafische weergave van een doorsnede van de stookinstallatie en de werking ervan, zie Puntkomma van 27 juni