Staatssecretaris Frans Weekers heeft een onafhankelijke commissie onder leiding van hoogleraar Leo Stevens gevraagd het nieuwe controlesysteem onder de loep te nemen. Stevens presenteert komende week zijn bevindingen. Volgens Weekers zullen daarmee „de Belastingdienst en de schatkist hun voordeel kunnen doen”, zei zijn woordvoerder zaterdag.

Maar volgens de FNV-bond Abvakabo, die de kwestie eerder aankaartte, is de tijd rijp voor een parlementair onderzoek naar wat er allemaal mis is bij de Belastingdienst. Die wordt op dit moment „kapotbezuinigd”, zegt Abvakabo-bestuurder Andries van den Berg. Bij de Belastingdienst verdwijnen zo’n 5000 van de 30.000 banen.

De Belastingdienst begon in 2005 met het horizontaal toezicht, zoals het nieuwe systeem heet. De gedachte was volgens de woordvoerder dat het „ouderwets” is om belastingbetalers alleen maar met wantrouwen te bejegenen. „De meeste mensen betalen netjes belasting.”

Aanvankelijk werd het horizontaal toezicht alleen toegepast bij grote bedrijven. Het systeem komt erop neer dat als een onderneming beleidswijzigingen doorvoert die fiscale gevolgen hebben, daarover afspraken worden gemaakt met de belastinginspecteur. „De controle gaat van achteraf naar nu.”

Vanaf 2008 is begonnen het nieuwe systeem ook toe te passen bij het midden- en kleinbedrijf. Bij zo’n 33.000 bedrijven in deze sector wordt het op dit moment gebruikt.

Net als de Abvakabo zien belastingambtenaren de nieuwe aanpak vooral als een bezuinigingsmaatregel, zo blijkt uit de stukken die de Volkskrant door onder meer een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur in handen kreeg. Volgens Abvakabo-bestuurder Van den Berg vindt niet alleen bij bedrijven te weinig belastingcontrole plaats, maar ook bij particulieren. „Ze zijn bezig de kip met de gouden eieren te slachten.”.