Het Loo vormt anno 2012 de grootste buitenplaats van Nederland en is hét toonbeeld van een 17e-eeuwse baroktuin met een Hollands tintje, zegt dr. R. Ek, sinds een jaar op het paleisterrein actief als wetenschappelijk adviseur tuinen.

Tuinmannen scheren de haagjes. „We hebben 27 kilometer buxus; de tuinploeg doet er meer dan drie maanden over om die bij te werken”, zegt Ek. Voor de buitenranden is een machine ontwikkeld; de andere haagjes worden handmatig geschoren.

In de colonnades achter in de tuin hangt sinds kort een deel van de expositie ”Het Loo: een vorstelijke buitenplaats”: op panelen wordt een beeld geschetst van de rol die het paleis en het omliggende gebied sinds 1684 in het leven van de Oranjes hebben gespeeld.

Schimmel

Komend najaar start een renovatie van de kleinere tuinen aan weerszijden van het hoofdgedeelte van het paleis: de Koningstuin en de Koninginnetuin. „De grond is slecht en moet worden vervangen”, zegt Ek. „Ook de beregening is aan vernieuwing toe, evenals de plastic vormen die de structuur van de hagen bepaalden.

Er zitten twee soorten schimmelinfectie in de buxus, dus die moet op den duur in de hele paleistuin worden vervangen. We weten inmiddels dat de haagjes in de oorspronkelijke tuin smaller en lager waren dan die in de huidige tuin, dus we gaan proberen dat historische beeld te herstellen.”

Een foto in de colonnades toont de wateroverlast die op 3 juli 2009 ontstond, toen de benedentuin na een hevige regenbui onderliep. Daardoor verspreidde de schimmel zich verder. Het was niet het enige gevolg van de overstroming: paleiskelders liepen onder water, vissen uit de tuinvijvers zwommen over het gazon en het beveiligingssysteem raakte defect.

Groenten

Tijdens de opening van het tuinseizoen op 24 mei door staatssecretaris Zijlstra van Cultuur werd een antieke kuipenwagen uit 1886, voortgetrokken door een Fries paard, ingezet om de laatste sinaasappelboom vanuit de kassen de paleistuin in te rijden. Daarmee borduurde het paleis voort op een oude traditie: in de tijd van koning Willem III werd in het voorjaar een kuipenwagen gebruikt om alle oranjerieplanten in kuipen en potten naar de tuin te rijden.

Van de huidige tuinplanten in Nederland is een deel via de hoftuin van Het Loo in ons land geïntroduceerd. Jaarlijks wordt er in de paleistuin extra aandacht besteed aan een groep 17e-eeuwse tuinbloemen of -planten, waarbij bekende en minder bekende soorten elkaar afwisselen. Deze zomer worden historische groentegewassen extra in het zonnetje gezet. „Bieten, aardappelen”, wijst Ek. „Dat verwacht je niet direct in zo’n tuin, maar het waren destijds exotische gewassen.”

In grote potten worden citrusbomen zorgvuldig overeind gehouden. Het Loo en het Overijsselse landgoed Twickel beschikken over de oudste citrusbomen van Nederland.

Een bejaarde vrouw pulkt onkruid tussen de planten vandaan. „Behalve zestien tuinmannen hebben we een kleine twintig vrijwilligers; bijna allemaal vrouwen”, zegt Ek. „Zonder hen zou het er hier een stuk minder fraai uitzien.”

Boek

Prinses Máxima, lid van de raad van toezicht van Het Loo, nam op 1 juni –tijdens een lunch vanwege het afscheid van prof. dr. J. R. ter Molen als paleisdirecteur– het eerste exemplaar van een groot, dik boek over Het Loo in ontvangst. Bij de overhandiging was een vroegere paleisbewoner aanwezig die nog altijd op het terrein woont: prinses Margriet.

Het boek toont de tientallen historische interieurs, die tezamen een beeld geven van drie eeuwen vorstelijke wooncultuur. In chronologische volgorde komen alle (her)ingerichte vertrekken aan de orde, beginnend met de appartementen van koning-stadhouder Willem III en koningin Mary II en eindigend met de zit-slaapkamer van prinses Juliana.

Daarnaast behandelt het lijvige boek zo’n 200 hoogtepunten uit de collectie van het paleis: schilderijen, sculpturen, meubelen, klokken, voorwerpen van zilver, glas of keramiek, boeken, prenten, foto’s, kleding en rijtuigen. Tot slot bevat het boek een uitgebreide beschrijving van de tuinen.

Expositie

Twintig foto’s uit het boekwerk hangen nu op groot formaat in de Koninklijke Stallen bij het paleis. Ze vormen het andere deel van de tentoonstelling ”Het Loo: een vorstelijke buitenplaats”.

De combinatie van oude en nieuwe foto’s laat zien dat er in veel vertrekken weinig tot niets is veranderd. Er zijn ook kamers bij die niet te bezichtigen zijn. Via de foto’s kijken de bezoekers er toch naar binnen.

Buiten de stallen stapt een pauw waardig weg, richting het entreegebouw dat vorig jaar op het terrein is neergezet. Daar gaan de pauwen nogal eens naar binnen. Ze spiegelen zich in de zuilen en denken dan een concurrent tegenover zich te hebben.

Fietsroute

Tot eind juli is het mogelijk om op eigen gelegenheid een fietstocht door een deel van Kroondomein Het Loo te maken dat normaliter voor het publiek gesloten is. De route voert bijvoorbeeld langs de hut waar koningin Wilhelmina vaak schilderde en langs een met heiplaggen bedekte voederhut. De fietsers passeren ook de kathedraal, in 1998 door koningin Beatrix aan het Kroondomein geschonken: veertig bronzen boomstronken beelden de plattegrond van de kathedraal van Reims uit.

De expositie ”Het Loo: een vorstelijke buitenplaats”, die aanhaakt bij 2012 als Jaar van de Historische Buitenplaats, is tot 16 september te bezichtigen in de stallen en de tuin van Paleis Het Loo.
De beschrijving van de fietstocht is gratis verkrijgbaar bij de kassa in het entreegebouw (tijdens openingsuren). Downloaden kan ook via de websites www.paleishetloo.nl en www.kroondomeinhetloo.nl.

Het boek ”Paleis Het Loo: een koninklijk museum” (456 pag.) is het eerste deel van een trilogie over bouw, inrichting en bewoning van Paleis Het Loo. Het is voor 39,50 euro verkrijgbaar in de paleiswinkel en via de website van het paleis.

Buitenplaats voor Oranjevorsten

Aanvankelijk had stadhouder Willem III het gehucht Hoog Soeren op het oog als mogelijke locatie voor zijn jachtverblijf. Mede vanwege de beschikbaarheid van voldoende water, dat vanaf de omliggende heuvels wordt aangevoerd, viel zijn keus uiteindelijk op het terrein bij kasteel Het Oude Loo. Daar startte in 1685 de bouw van een zomerpaleis.

Toen Willem koning van Engeland was geworden en internationaal in aanzien steeg, liet hij zowel het paleis als de tuin uitbreiden. Blikvanger was een 13 meter hoge fontein, destijds de hoogste van Europa. De vele beelden in de tuin symboliseerden de deugden en het goede bestuur van Willem en zijn vrouw, Mary Stuart.

Koningin Wilhelmina was erg op Het Loo gesteld en verbleef er ’s zomers zo lang mogelijk. Ze was voorstander van ecologisch beheer: tot ergernis van haar opzichters mocht het gras rond het paleis niet worden gemaaid voordat de margrieten waren uitgebloeid.

In die tijd vormden tuin en bos één groot park. In de periode 1977-1984 zijn paleis en tuin in oude luister hersteld.

Klederdrachten

Prinses Margriet opent morgenmiddag in Paleis Het Loo de tentoonstelling ”Oranje en de nationale streekdrachten”. Daar is voor het eerst een streekkostuum van prinses Juliana te zien dat ze in 1923, bij het 25-jarig regeringsjubileum van haar moeder, cadeau kreeg uit het Land van Hulst in Zeeuws-Vlaanderen.

Verder zijn er klederdrachtpoppen te bezichtigen die de koninklijke familie aangeboden kreeg tijdens de defilés bij Paleis Soestdijk.

Uit de ”Collectie Koningin Wilhelmina” van het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem zijn streekkostuums, kledingstukken en sieraden te zien die bij de inhuldiging in 1898 en de abdicatie in 1948 zijn bijeengebracht.

De expositie is van 13 juni tot 16 september geopend.