Voor inwoners een bijzonder moment, omdat bij velen de herinnering aan de evacuatie in 1995 nog vers in het geheugen ligt. „Nu hoeven we dat nooit meer mee te maken. En mijn kinderen ook niet”, aldus inwoner Kees van Willigen.

Het verlagen van de uiterwaard en het graven van een nevengeul zorgt ervoor dat het stroomgebied van de Merwede groter wordt en de rivier bij hoogwater gebruik kan maken van de extra geul. Deze ingreep zorgt voor een waterstanddaling van bijna 11 centimeter. Het project de Noordwaard, iets verderop bij Werkendam, levert nog eens 30 centimeter op. „Samen 40 centimeter”, rekende Ingwer de Boer, projectdirecteur van Ruimte voor de Rivier, voor. „Dat lijkt niet veel, maar het scheelt gigantisch in afvoer­capaciteit.”

De Boer wees erop dat het hoogwater van 1995 (toen 250.000 mensen en 1 miljoen dieren moesten worden geëvacueerd) het denken in Nederland heeft veranderd. „We konden niet doorgaan met het verhogen van de dijken; we moesten de rivier meer ruimte geven om het water af te voeren.” Dat gebeurt door circa 35 projecten –totale kosten 2,3 miljard– die de veiligheid van 4 miljoen Nederlanders moeten waarborgen. Waar mogelijk worden de projecten gekoppeld aan onder meer woningbouw of landbouw, zodat er win-winsituaties ontstaan.

Volgens burgemeester P. IJssel van Gorinchem is daar bij Avelingen zeker sprake van. „De veiligheid van de inwoners wordt bevorderd en bedrijventerrein Avelingen krijgt een officiële status, zodat we de mogelijkheden ten volle kunnen benutten. Mooier wordt het niet. Ik ben een tevreden mens.”

IJssels wees op een bijkomstig voordeel. „Lang bestond er een cultuur waarbij hogere en lagere overheden elkaar wantrouwend bekeken. Ruimte voor de Rivier heeft dat doorbroken. We gaan gezamenlijk aan de slag voor het algemeen belang.”

Kees van Willigen, directeur van een basisschool, is blij met de start van het project. Als geboren en getogen Gorkumer is hij dol op de Merwede. „Ik hoorde als kind op bed het geluid van de rivier, rookte mijn eerste sigaretje op een van de strandjes, leerde er zwemmen, ging er heen met mijn eerste vriendinnetje. De rivier verbindt de bevolking.”

Maar de Merwede zorgde in januari 1995 ook voor dreiging. „De berichten volgden elkaar snel op: Misschien moeten we overgaan tot evacuatie. Wat later: Het is beter dat u vertrekt. Totdat duidelijk werd dat we echt weg moesten. Wat je dan meemaakt: pure paniek. Ouders kwamen met hun auto’s naar school en plukten hun kinderen van het plein. Huizen werden leeggehaald, keukens van de muur gerukt. Er ontstond een jacht op vrachtwagens. Nergens was er meer één te krijgen.”

In totaal werden 8909 inwoners geëvacueerd; de helft vond in Gorinchem zelf onderdak. „We kwamen elkaar tegen in de stad. Waar zit jij ergens, was steeds de vraag.”

Het water bleef weg; een week later mochten de evacués terug naar huis, begeleid door de politie, op volgorde van postcode.

Deze situatie herhaalt zich hopelijk niet. Zeker niet als het aan de aannemerscombinatie De Klerk-Martens en Van Oord ligt. Directeur Teus van Oord van Martens en Van Oord noemde het project „een onvoorstelbare uitdaging. We gaan aan de slag met een moderne aanpak, moderne middelen, maar ook met ouderwetse degelijkheid.”

Als symbool voor die degelijkheid werd de eerste klus –het verwijderen van de pijlers van een Baileybrug uit de tijd van de Koude Oorlog– geklaard door een drijvende stoombok uit 1951.