„Grootste concurrent Mussert was Feldmeijer”
GRONINGEN (ANP) – Niet Rost van Tonningen, maar Henk Feldmeijer (1910-1945) was de belangrijkste concurrent van Anton Mussert tijdens de Duitse bezetting van Nederland. Hij was in de ogen van de Duitsers zelfs de belangrijkste leider binnen de NSB, die de partij en daarmee Nederland moest schikken onder het naziregime.
Dat blijkt uit onderzoek van Bas Kromhout, die met de biografie De voorman op 4 juni promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen.
Feldmeijer, geboren in Assen, was een fanatiek pleitbezorger van de SS-idealen, in tegenstelling tot de ‘softere’ Mussert. Volgens Kromhout zagen de Duitsers de fanatieke Feldmeijer als dé man die Mussert op het rechte pad moest brengen en houden en hebben ze zelfs overwogen om Mussert door hem te vervangen.
Feldmeijer radicaliseerde voortdurend, stelt Kromhout vast. Daarbij baseert hij zich onder meer op een opmerkelijk document dat hij al op even opmerkelijke wijze in handen kreeg: het ‘groeiboek’ van zijn zoontje. Daarin legde Feldmeijer niet alleen de eerste stapjes vast, maar schreef hij ook politieke ontboezemingen. Het document kwam op curieuze wijze in het bezit van Kromhout: via Marktplaats.
Feldmeijers rol bij de NSB is, ook in de geschiedschrijving van Loe de Jong, onderbelicht gebleven, vindt Kromhout. „Mussert was helemaal op Rost van Tonningen gefixeerd en schreef daar zelfs nog over vanuit zijn cel. Daarom heeft hij zoveel aandacht gekregen. Maar Feldmeijer was voor Mussert veel bedreigender dan Rost van Tonningen.”
Feldmeijer bewees zijn fanatisme ook in de praktijk, als leider van het Sonderkommando Feldmeijer en Aktion Silbertanne. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de moord op tientallen mensen in 1943 en 1944 als antwoord op acties van het verzet in vooral de noordelijke provincies. Onder andere de vorige week in Duitsland overleden oorlogsmisdadiger Klaas Carel Faber maakte deel uit van het Sonderkommando-Feldmeijer.
Rost van Tonningen pleegde in 1945 in gevangenschap zelfmoord, Mussert werd in 1946 terechtgesteld. Feldmeijer was toen al dood. In februari 1945 kwam hij om het leven toen hij, met zijn auto onderweg naar het front, door een geallieerd jachtvliegtuig werd beschoten.