Al enkele maanden is het zakenimperium van de familie Uzan in Turkije het gesprek van de dag. Voorheen werd de familie vanwege haar met kranten, televisiestations, hotels, voetbalclubs, cementfabrieken, bouwondernemingen en mobieletelefonie vergaarde rijkdom met respect bejegend. Inmiddels overheerst woede over het spoor van fraude dat de uit Bosnië–Herzegovina afkomstige patriarch Kemal Uzan en de zijnen hebben achtergelaten.

De gewone Turk is daarvan ook de dupe. Twee banken van de familie zijn gesloten en de regering weigert vooralsnog borg te staan voor de tegoeden omdat er vervalste boekhoudingen zijn aangetroffen.

Sinds afgelopen weekeinde is het voor de familie echt menens. De Turkse politie heeft arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen twaalf voormalige bestuursleden van de Imar Bank, waaronder tegen Kemal en diens zoon Hakan. Deze bank moest in juli op last van de Turkse autoriteiten dicht omdat ze een bedreiging zou vormen voor de financiële stabiliteit van Turkije. Een maand ervoor trof twee elektriciteitsbedrijven van de familie Uzan al hetzelfde lot.

Vijf familieleden zijn vanwege de arrestatiebevelen ondergedoken. Dit betekent niet dat ze zich stilhouden. Volgens Kemal is er sprake van een politiek gemotiveerde campagne.

De door de AK–partij (AKP) gecontroleerde regering zou zich bedreigd voelen door de opkomst van de Genc(Jeugd)–partij, die door Cem Uzan wordt aangevoerd. De Jeugd–partij wist vorig jaar tijdens landelijke verkiezingen met 7 procent van de stemmen niet de kiesdrempel te halen, maar volgens recente peilingen is ze nu een politieke factor om rekening mee te houden.

In een van de schaarse interviews die Hakan Uzan in een luxueus hotel twee weken geleden gaf, verklaarde hij alles te willen doen om de besmette naam van de familie te zuiveren. Desnoods met juridische middelen, zo dreigde hij.

De ironie wil juist dat juridische procedures vanuit het buitenland het wankele imperium van de Uzans hebben blootgelegd. De telecomfabrikanten Nokia en Motorola eisten miljarden aan leningen op toen bleek dat de familie die voor een eigen luxebestaan had gebruikt. Het geld was eigenlijk bedoeld voor opbouw van de telecomonderneming Telsim, momenteel de op een na grootste aanbieder van mobiele telefonie in Turkije.

Een New Yorkse rechtbank oordeelde eerder deze maand dat de familie Uzan bijna 4,3 miljard dollar moet betalen aan Nokia en Motorola omdat er op grote schaal fraude is gepleegd. Tevens droeg de rechter de familie op Telsim aan justitie over te dragen. Banktegoeden in de Verenigde Staten, Groot–Brittannië en Duitsland zijn al bevroren.

De Uzans zijn door de dadendrang van Nokia en Motorola ernstig in het nauw gekomen. Gewoonlijk zou er bij een binnenlandse kwestie nog wel iets geregeld kunnen worden, maar de Turkse regering moet nu voor het buitenland haar tanden laten zien.

Wantrouwen van buitenlandse investeerders kan Turkije zeker niet gebruiken. Eind 2000 stortte de financiële sector in het land in toen bleek dat criminelen het bankwezen waren binnengedrongen. Het Turkse pond raakte in een vrije val en de gewone Turk bleef met een lagere levensstandaard achter. Nog altijd is de economie niet hersteld van die klap.

Hakan Uzan verklaarde twee weken geleden „geschokt" te zijn door alle gebeurtenissen rondom zijn familie. „In een Europees land zou men er onder normale omstandigheden wit bij wegtrekken."