In het holst van de nacht, om 2.07 uur op 1 april 1993, krijgt de politie een melding over een smeulend vuur bij de Ouderkerkerplas, nabij Ouderkerk aan de Amstel. Ter plaatse ontdekt de politie een uitgebrande Opel Kadett en twee verkoolde lichamen, één in, één buiten de auto. Rond het voertuig liggen kogels en patroonhulzen.

Getuigen verklaren dat ze die nacht knallen en schoten hebben gehoord. Opmerkelijk genoeg hebben omwonenden ook een dag eerder in het nachtelijk uur schoten gehoord bij de Ouderkerkerplas. Ook toen is de politie ingelicht. Die vond kogelhulzen en ontdekte gaten in een verkeersbord. Onderzoek wijst uit dat die hulzen en de exemplaren die later zijn gevonden bij de Opel Kadett zeer waarschijnlijk uit hetzelfde wapen komen. Kennelijk is er dus daags voor de moord geoefend.

De slachtoffers zijn twee jonge Joegoslavische criminelen, Samir Hadziselimovic en Djordje Ilic, zo blijkt na moeizame identificatie van de verbrande lichamen.

De politie ontdekt in 1993 dat beide Joegoslaven bevriend waren met de verslaafde crimineel Raymond V. uit Den Haag. Ze leerden elkaar in de gevangenis kennen. Toen de twee Joegoslaven hun cel uit konden, bood V. hun onderdak bij zijn familie in Den Haag.

Doorbraak

Tegenover de politie verklaren Raymond V. en ook zijn zus dat de twee Joegoslaven na enkele weken in Den Haag te hebben gelogeerd ineens zijn verdwenen. Diezelfde verklaring geeft Mohammed (Moppie) R., een Marokkaan die bevriend is met de zus van Raymond V. Ook Mohammed R. verkeert in criminele kringen. In 1993 slaagt de politie er niet in de dubbele moord op te lossen.

Totdat er in 2006 een doorbraak in de zaak komt. Dat heeft te maken met verklaringen van Peter la S. Spectaculair genoeg gaat deze doorgewinterde misdadiger in zee met justitie. Hij legt zeer uitgebreide verklaringen af over veertien liquidatiezaken. Het openbaar ministerie sluit een historische deal met La S. De man heeft zelf bloed aan zijn handen: hij bekent dat hij betrokken is geweest bij de moord op Kees Houtman in 2005 in Amsterdam. De kroongetuige kreeg vrijdag de toegezegde halvering van de strafeis: acht in plaats van zestien jaar.

De overeenkomst met de criminele spijtoptant leidt medio 2007 tot de zaak Passage, een ongekend uitgebreid onderzoek naar liquidaties in de onderwereld. Justitie neemt onder meer het dossier over de moord op de twee Joegoslaven bij Ouderkerk aan de Amstel in 1993 weer onder de loep.

Uiteindelijk brengt het OM, vertegenwoordigd door vijf officieren van justitie, tien liquidatiezaken voor de rechter: vijf moorden met zeven dodelijke slachtoffers en vijf pogingen of voorbereidingen van liquidaties. Vrijdag kwam het voor het OM tot een –voorlopig– slotakkoord. Toen werden, na een eindbetoog (requisitoir) van zes dagen, de eisen tegen elf verdachten uitgesproken. In zes gevallen is een levenslange celstraf geëist.

Als de recherche in 2007 opnieuw Raymond V. aan de tand voelt, legt die een bekentenis af. Hij zegt dat hij de twee Joegoslaven in zijn eentje heeft vermoord. Justitie gelooft dat V. bij de moord is betrokken, bijvoorbeeld vanwege zijn gedetailleerde verklaringen over de toedracht. Tegelijkertijd is de politie ervan overtuigd dat hij anderen uit de wind probeert te houden. In het Passageproces staat V. niet meer terecht: hij lijdt aan de slopende en dodelijke ziekte van Huntington, die onder meer leidt tot dementie.

Kroongetuige Peter la S. wijst met de beschuldigende vinger naar de al in 1993 door de politie gehoorde Mohammed R. en ook naar Jesse R.

Jesse R., zoon van de bekende drugscrimineel Greg R. met een Indonesische achtergrond, is een van de belangrijkste verdachten in het Passageproces. Justitie klaagt hem aan voor betrokkenheid bij verschillende moorden. Tegen de vermeende huurmoordenaar is vrijdag een levenslange celstraf geëist.

Kroongetuige Peter la S., die nauw bevriend was met zijn criminele kompaan Jesse R., stelt dat die heeft opgeschept over het feit dat de twee jongemannen in brand waren gestoken nadat ze waren doodgeschoten. Die brandstichting zou Jesse R. in de onderwereld hoger aanzien geven. De Joegoslaven zouden om genade hebben gesmeekt, waarop Jesse R. (in het Engels) zou hebben gezegd: „Te laat.” Jesse R. had het ook over de term ”barbecue”. Dat sloeg op het verbranden van de lichamen.

Opvallend is dat een andere getuige in 2011 eveneens verklaarde over de term ”barbecue”. Die getuige zat ooit in de auto met onder anderen Mohammed R. Toen ze in de buurt van Ouderkerk aan de Amstel reden, zei een andere crimineel in de auto: „Op deze plek denkt Moppie (Mohammed R.) altijd aan barbecueën.” Waarna Mohammed R. met het verhaal op de proppen kwam dat hij en ook Jesse R. betrokken waren bij de moord op de twee Joegoslaven.

Van belang is ook dat een vriendin van Raymond V. al in 1996 heeft verklaard dat Raymond, Jesse R. en Mohammed R. betrokken waren bij de dubbele liquidatie.

Belastend technisch bewijs is onder meer dat er enkele uren voor de moord vanaf een benzinestation in Den Haag is gebeld naar de mobiele telefoon die ter beschikking stond van Jesse R. en Mohammed R. Dat is een aanwijzing dat verdachten daar benzine hebben gekocht, bedoeld om daarmee de lichamen in brand te steken. Dezelfde mobiele telefoon is rond het tijdstip van de moord gelokaliseerd in de buurt van de plek waar de Joegoslaven zijn gevonden.

Justitie gaat ervan uit dat Raymond V., Jesse R. en Mohammed R. de twee Joegoslaven naar de plek bij Ouderkerk aan de Amstel hebben gelokt, daar hebben doodgeschoten en vervolgens hebben verbrand. Motief voor de brute moordpartij zou een (drugs)conflict zijn. Tegen Mohammed R. werd vrijdag levenslang jaar cel geëist, ook vanwege andere moorden.

Holleeder

Het Passagedossier bevat ook liquidaties van recenter datum. Dan gaat het om de moord op kroegbaas Thomas van der Bijl in 2006 en Kees Houtman in 2005. Kroongetuige Peter la S. heeft verklaard dat hij Houtman samen met Jesse R. heeft geliquideerd, terwijl Houtman net voor zijn woning in zijn Mercedes was gestapt. „Zonder genade”, zo verwoordde het OM afgelopen week, werd Houtman doodgeschoten.

De slachtoffers Van der Bijl en Houtman hadden criminele connecties, onderhielden contacten met de politie en verkeerden op voet van oorlog met Nederlands bekendste misdadiger: Willem Holleeder. Diens naam duikt veelvuldig op in het Passagedossier. Holleeder is sinds enkele maanden vrij man, maar kan nog vervolgd worden voor betrokkenheid bij verschillende liquidaties. De Heinekenontvoerder is veroordeeld voor afpersing van Houtman.

Andere mannen die verdacht worden van betrokkenheid bij de moord op Houtman en Van der Bijl zijn onder anderen Dino S. en de Turk Ali A. Niet alleen Peter la S. beschuldigt de drie van betrokkenheid bij die liquidaties. Ook een anonieme getuige (Q5 geheten), die in een afgeschermde omgeving is verhoord en door onderzoeksrechters als betrouwbaar is omschreven, komt met belastende verklaringen tegen Holleeder, Ali A. en Dino S. In een Rotterdamse uitgaansgelegenheid zouden, terwijl de muziek keihard dreunde, hardop moordplannen zijn besproken.

Tot ongenoegen van het openbaar ministerie heeft de rechtbank eerder in het Passageproces het voorarrest van Ali A. en Dino S. opgeheven. S., door wijlen vastgoedtycoon Willem Endstra omschreven als „de koning van de onderwereld”, zit momenteel nog wel vast, omdat hij een straf uitzit in verband met een veroordeling in een drugszaak. Tegen zowel Ali A. als Dino S. werd vrijdag levenslang geëist.

Belastend

In de zaak van de moord op kroegbaas Thomas van der Bijl zijn twee schutters enkele jaren geleden veroordeeld. Zeer belastend bewijs ligt er tegen Fred R., die inmiddels zo’n zes jaar in voorarrest zit. Hij wordt ervan verdacht de moord op de Amsterdamse kroegbaas te hebben geregeld. Onder anderen Alex de B., die aanvankelijk werd benaderd om de liquidatie uit te voeren, wijst naar Fred R. Dat doet ook kroongetuige Peter la S. Tegen Fred R. is vrijdag levenslang geëist.

Het openbaar ministerie acht de verklaringen van kroongetuige La S. zeer betrouwbaar, omdat ze worden ondersteund door technisch bewijs. Als er tegenstrijdigheden in zijn verklaringen zitten, redeneert het OM, is dat verklaarbaar. Bijvoorbeeld omdat herinneringen aan gebeurtenissen uit het verleden slijten.

Advocaten zullen de komende maanden proberen het verhaal van de criminele spijtoptant onderuit te halen. Over enkele maanden zal de rechtbank het finale oordeel vellen.

De liquidaties

In het proces Passage zijn onder meer vijf voltooide liquidaties voor de rechter gebracht.

1993: In april worden bij Ouderkerk aan de Amstel de Joegoslaven Samir Hadziselimovic en Djordje Ilic doodgeschoten en daarna verbrand. Verdachten: Jesse R., Mohammed R., Raymond V. (V. wordt in verband met ernstige ziekte niet meer vervolgd).

1993: In april wordt Tonnie van Maurik, sportschoolhouder in het Amsterdamse wallengebied, doodgeschoten in Amsterdam. Verdachten: Pinny S. (beraamster van de moord), Jesse R., Mohammed R., Nan-Paul de B., Freek S. (tegen hem is vrijspraak geëist).

1993: In mei worden in Antwerpen drugshandelaar Henie Mahmoud Shamel en zijn vriendin Anne de Witte in een auto doodgeschoten. Verdachten: Mohammed R., Siegfried S., Jesse R.

2005: In november wordt Kees Houtman voor zijn woning in Amsterdam-Osdorp doodgeschoten. Verdachten: Jesse R., Peter la S., Ali A., Dino S., Sjaak B. (wapenleverancier).

2006: In april 2006 wordt kroegbaas Thomas van der Bijl in Amsterdam geliquideerd. Verdachten: Fred R., Jesse R., Ali A., Sjaak B., Peter la S., Dino S. Eerder zijn in deze zaak twee schutters veroordeeld.

Gebroken pols

Het proces Passage is een verhaal van list, bedrog en grof geweld, maar ook van moedige getuigen. Enkele citaten uit het slotbetoog (requisitoir) van het openbaar ministerie van de afgelopen weken.

„Mevrouw Houtman, de echtgenote van de in 2005 vermoorde Cees Houtman, had een stem dik van emoties en zei: Er wordt toch niet vergeten hè, wat ons is aangedaan? Mijn kinderen en ik, we staan er nog iedere dag mee op en gaan ermee naar bed.”

(Het OM vertelt dat mevrouw Houtman kort voor het requisitoir met het OM belt.)

„Ali A. deelde aan portiers en kelners grote fooien uit, honderden euro’s. Hij strooide met geld. Holleeder en Dino S. ook. Dino S. was machtiger dan Holleeder, het draaide om S. Die vestigde de aandacht op zich, maar op een rustige manier.”

(Anonieme getuige over het gedrag van drie verdachten in een Rotterdamse uitgaansgelegenheid.)

„Als er gesproken werd over een liquidatie werd niet dat woord gebruikt, maar een bij verdachten bekend gebaar. Het gebaar is het best te omschrijven als het wapperen met een naar beneden hangende hand en aan te duiden als het ”gebrokenpolsgebaar”.”

(Het OM beschrijft hoe kroongetuige Peter la S. dat gebaar voor de rechtbank heeft voorgedaan.)

„Zwijgen is goud, spreken is lood.”

(Het OM citeert getuige Maria Houtman, weduwe van de vermoorde Kees Houtman. Ze geeft aan dat mensen die met de politie praten de kogel riskeren. Houtman had contact met de politie).

„De moedige actie om de verdachten te volgen en de daaropvolgende waarneming van het weggooien van het wapen zijn van zeer grote betekenis geweest voor het onderzoek.”

(Het OM prijst getuigen van de moord op kroegbaas Thomas van der Bijl. Door hun observaties kon de politie snel verdachten aanhouden en het in het water gegooide wapen opvissen.)

„De man vraagt wat het duurste bed in de zaak is. Hij koopt het bed met bijbehorende accessoires, kussens en hoeslakens, gaat weg, komt na een paar uur terug en betaalt het totale bedrag van 20.250 euro contant met biljetten van 50 euro.”

(Een verkoopster over verdachte Ali A., die ook verdacht wordt van witwassen.)