Waarschijnlijk is er nergens in beduidende kringen zo veel eerbied voor de herinnering aan vernietigde Joodse gemeenschappen als in Nederland. Er zijn veel monumenten op publieke plaatsen voor omgekomen Joden en er komen nog steeds nieuwe bij. Onlangs bijvoorbeeld in Ede, binnenkort in Haarlem en volgend jaar in Rotterdam. Soms worden deze monumenten door schoolklassen geadopteerd.

Het Westerborkpad, dat van de Hollandse Schouwburg tot het voormalige kamp loopt, is onlangs in gebruik genomen. Veel burgerlijke gemeenten doen groenonderhoud van Joodse begraafplaatsen. Sommige particulieren richten omgevallen zerken op en vernieuwen de belettering. De stichting Boete en Verzoening maakt al dertig jaar Joodse begraafplaatsen in binnen- en buitenland schoon. Zogenoemde struikelstenen schieten bijna als paddenstoelen uit de grond. In steeds meer gemeenten worden ze in het trottoir geplaatst voor de laatste woningen van weggevoerde Joden.

Een aantal synagoges, vaak na de Tweede Wereldoorlog nooit meer als zodanig gebruikt, is gerestaureerd en wordt voor culturele doeleinden gebruikt. Sommige worden als synagoge heringewijd, bijvoorbeeld in Dieren, Delft, Haaksbergen en Deventer. Gedenkboeken verschijnen over de geschiedenis van Joden, ook in plaatsen waar voor de oorlog geen Joodse gemeente meer was. Het is een indrukwekkend geheel waar nog meer aan toegevoegd kan worden.

Maar er is ook een contrasterende andere kant in Nederland: die van Holocaustverdoezeling en geschiedvervalsing. Bijvoorbeeld de veelbesproken affaire in Vorden en het –later teruggedraaide– besluit om tijdens de Nationale Dodenherdenking een gedicht te laten voordragen ter herinnering aan een Waffen-SS’er door een naar hem vernoemd jong familielid. In Breda, waar de Duitse president Joachim Gauck op 5 mei op bezoek kwam, werd geweigerd de slachtoffers van oorlogsmisdadiger Klaas Carel Faber in de lijst van dodenherdenkingen op te nemen. Op Schiermonnikoog worden op 4 mei al jaren Duitse soldaten herdacht, waarbij het Duitse volkslied wordt gespeeld.

Het Simon Wiesenthal Center schreef terecht dat de autoriteiten in Vorden, door het eren van soldaten van het meest criminele regime uit de geschiedenis, historisch revisionisme plegen. Ze wissen ook de scheidslijn tussen daders en slachtoffers uit.

Een deel van de verdoezelaars van de Holocaust en de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog had familieleden onder de Nederlanders die met de Duitse bezetters gecollaboreerd hebben. Andere promotors van een ”grijs” verleden proberen het publiek wijs te maken dat behalve Hitler en een kleine groep fanatici alle andere Duitsers ook slachtoffers waren. De nazi’s kwamen echter via democratische verkiezingen aan de macht en genoten steun van een groot deel van het Duitse volk.

Er zijn meer negatieve verschijnselen. Zoals de bekladding van Holocaustgedenktekens, oorlogsmonumenten en Joodse instituten. Tot 2010 waren volgens het Meldpunt Discriminatie Internet antisemitische reacties op sites van dagbladen en elders de grootste groep van discriminatoire uitingen op het Nederlandstalig internet.

Premier Rutte

De demissionaire premier Rutte, historicus, belichaamt de Nederlandse onwetendheid en ambivalentie voortreffelijk. Symbolisch daarvoor was dat hij niet wist wat en waar de Hollandse Schouwburg is, het belangrijkste Nederlandse Holocaustmonument. Aan het begin van dit jaar vroegen de PVV-Kamerleden Wilders en De Roon de premier excuses aan te bieden voor het wangedrag van de Nederlandse regering in Londense ballingschap jegens de Joodse burgers. Ruttes weigering werd gemotiveerd met irrelevante antwoorden. Nederland blijft in de erkenning van het eigen tekortschieten jegens de Joden in de oorlog ver achter bij andere West-Europese landen.

De excuseskwestie zal af en toe weer opgerakeld worden. Op het ogenblik indirect via een, door enkele partijen gesteund, verzoek om excuses door de regering aan de Nederlandse Molukkkers. Ook toekomstige vervalsingen van de dodenherdenking zullen niet zonder slag of stoot verlopen. De Joden blijven de grootste Nederlandse slachtoffergroep in de Tweede Wereldoorlog, terwijl grote delen van het Duitse volk en hun bondgenoten de grootste misdaad uit de Europese geschiedenis bedreven.

De auteur is bestuursvoorzitter van het Jerusalem Center for Public Affairs. Hij schreef onder meer 
”Het verval. Joden in een stuurloos Nederland” en ”Verwrongen beelden van de Holocaust”.