Het was voor het eerst dat medewerkers van de volkerenorganisatie doelwit waren van wat vermoedelijk een zelfmoordaanslag was. Onder de doden is de speciale VN-gezant voor Irak, de Braziliaan Sergio Vieira de Mello.

Internationaal is met afschuw op de aanslag gereageerd. De VN en de Amerikaanse president Bush benadrukten dat de inspanningen voor de wederopbouw van Irak worden voortgezet.

Een enorme hoeveelheid explosieven, die was verstopt in een vrachtwagen, ontplofte dinsdagmiddag vlak bij het kantoor van De Mello in het Canal Hotel in Bagdad, dat dienst doet als VN-hoofdkwartier. Het was er druk omdat er net een persconferentie begon. Het gebouw trilde op zijn grondvesten en het licht viel uit, maar televisiecamera’s binnen brachten vrij snel de totale chaos in beeld.

Zeker zeventien mensen kwamen om het leven en tientallen anderen liepen vaak zware verwondingen op. Behalve Vieira de Mello is het zeker dat ook de coördinator van Unicef in Irak, de Canadees Cristopher Klein-Beekman, is omgekomen. Verder heeft de Wereldbank laten weten dat vijf van haar medewerkers die vermoedelijk in het VN-gebouw in Bagdad waren, worden vermist.

Voor zover bekend zijn er geen Nederlandse slachtoffers gevallen door de aanslag. Nederlands ambassadepersoneel in Bagdad bezoekt het VN-kantoor vaak, maar geen van de diplomaten was op het moment van de aanslag in het gebouw. Ook Nederlandse hulpverleners of medewerkers van niet-gouvernementele organisaties of VN-organisaties waren niet in het kantoor op het moment van de aanslag.

Vieira de Mello, tegen wie de aanslag vermoedelijk vooral was gericht, lag urenlang zwaargewond onder het puin voor hij stierf.

Zijn laatste woorden waren: „Water, water”. Volgens een Braziliaans persbureau had de 55-jarige Braziliaan na de aanslag met zijn mobiele telefoon zelf de Iraakse autoriteiten om hulp gevraagd.

De Braziliaanse president Lula da Silva kondigde in verband met de dood van Vieira de Mello een rouwperiode van drie dagen af. Ook riep hij tijdens een onmoeting met zijn Chileense collega Lagos in hoofdstad Brasilia op 1 minuut stilte in acht te nemen. Lula noemde de VN-gezant „een slachtoffer van de waanzin van het terrorisme”.

VN-secretaris-generaal Annan had Vieira de Mello naar Bagdad gestuurd. Die stond daar voor de moeilijke taak om leiding te geven aan het verbeteren van de levensomstandigheden van de gewone Irakees. Annan heeft in verband met de bomaanslag zijn vakantie in Finland onderbroken. Hij keert onmiddellijk naar het VN-hoofdkwartier in New York terug waar hij woensdag zal arriveren.

De Veiligheidsraad van de VN heeft de aanslag dinsdag in een spoedzitting veroordeeld als terroristisch. De raad toonde zich evenwel vastberaden niet voor de terreur te wijken, maar het hulpprogramma voor het Iraakse volk voort te zetten. Het is niet duidelijk wie er achter de aanslag zit of wat het motief is. Het Amerikaanse ministerie van Defensie houdt er rekening mee dat de aanslag het werk was van de militante organisatie Ansar al-Islam.

Washinon onderzoekt of er een relatie is tussen de aanslag op het VN-kantoor en die op de Jordaanse ambassade bijna twee weken geleden. Door die actie tegen de ambassade kwamen zeker zeventien mensen om het leven.

De Amerikaanse bestuurder in Irak, Paul Bremer, zei anderhalve week geleden dat Ansar al-Islam aanslagen in Irak voorbereidde.

Ansar al-Islam is een militante islamitische Koerdische beweging.

Volgens de Verenigde Staten onderhoudt de groepering banden met het terreurnetwerk al-Qaeda.

Net als bij de aanslag op de Jordaanse ambassade, lijken de daders steeds willekeuriger doelen uit te zoeken. De aanslagen, die eerst alleen waren gericht tegen doelen van de Amerikaanse-Britse bezettingsmacht, treffen nu ook partijen die als neutraal gelden in het conflict in Irak.

In de schaduw van de aanslag in Bagdad stond de bekendmaking van de arrestatie van de voormalige Iraakse vice-president Taha Yassin Ramadan. De 65-jarige oud-bewindsman, die lange tijd als de nummer twee van het bewind van Saddam Hussein gold, stond op de lijst van 55 meeste gezochte Iraakse functionarissen die de Verenigde Staten hebben samengesteld.