Direct bij binnenkomst in Vaucouleurs is de band van het stadje met Jeanne d’Arc onmiskenbaar. Via de Rue Jeanne d’Arc rijden bezoekers achtereenvolgens langs een hotel dat de naam draagt van Jeanne d’Arc, een enorm standbeeld van de volksheldin en een museum dat geheel aan haar is gewijd. Terwijl het belangrijkste dan nog moet komen: de 19e-eeuwse kapel bij de kasteelruïne in Vaucouleurs. Hier vertrok Jeanne d’Arc om 
op 17-jarige leeftijd de strijd 
aan te binden met Engelse legers, die een deel van Frankrijk bezetten.

In het schilderachtige Maasdal in de Franse Vogezen, zo’n 200 kilometer verwijderd van de Belgische en Luxemburgse grens, is dit jaar meer dan ooit aandacht voor Jeanne d’Arc. Jeanne, een meisje uit een rijke boerenfamilie in het dorpje Domrémy-la-Pucelle, wordt in Frankrijk door zowel nationalisten, de kerk als het leger aangegrepen als inspiratiebron.

Afgod

Vaucouleurs en het nabijgelegen Domrémy-la-Pucelle vormen het centrum van de Franse Jeanneverering. Al kunnen de steden Orléans en Reims er ook wat van. Daar verjoeg Jeanne met een legertje de Engelse vijanden, waardoor koning Karel VII in 1429 gekroond kon worden. Nog jaarlijks is er aandacht voor dit feit. Bovendien staat bij het Louvre in Parijs, een prominent gebouw in de hoofdstad, een groot standbeeld van Jeanne.

Vanaf een heuvel aan de rand van Vaucouleurs overziet een bronzen versie van Jeanne d’Arc het stadje en de wijde omgeving. De plek van het beeld, boven op de kapel, laat er weinig twijfel over bestaan: hier wordt een afgod gemaakt van een mens, hoe opmerkelijk haar rol in de Franse geschiedenis dan ook geweest is. Stadsgids Dorcas Oberlé wijst er fijntjes op dat ook de kerk dat onderkende. Vandaar dat het zwaard in de handen van Jeanne als een denkbeeldig kruis net iets boven haar hoofd uitkomt. „Jeanne handelde in opdracht van God, daar gaat het om.”

Toch valt binnen in het bedehuis –„er is hier nog enkele keren per jaar een speciale Jeanne d’Arcdienst”– op dat alle aandacht hier naar één persoon uitgaat. Zelfs op het altaar in het centrum van het gebouw staat een beeld van Jeanne in het middelpunt.

Gebrandschilderde ramen terzijde vertellen het levensverhaal van Jeanne, die in 1431 door de inquisitie ter dood werd gebracht. Dat een mens hoorbare opdrachten van God ontving, was hekserij, meende de kerk. Bovendien was het een doodzonde dat Jeanne zich tijdens de strijd in een harnas hulde: een vrouw in mannenkleding.

Opmerkelijk genoeg deed de Rooms-Katholieke Kerk er in de loop der eeuwen alles aan om haar eigen fouten in de procesgang naar de achtergrond te dringen. Kort na de dood van Jeanne werd het vonnis herroepen, in de 19e eeuw volgde een zaligverklaring en in 1920 een heiligverklaring. Dat alles legde de basis voor de hedendaagse Jeannecultus in de kerk. Die vindt dit weekend een hoogtepunt in speciale missen ter ere van de beroemde Française.

Ruïne

Van het kasteel in Vaucouleurs waar Jeanne haar diensten aanbood aan de kroonprins, rest anno 2012 een ruïne. De naastgelegen kapel lag er aanvankelijk niet beter bij. De kerkelijke verering van Jeanne leidde tot de 19e-eeuwse herbouw, boven op de zes eeuwen oudere fundamenten.

Gids Oberlé leidt bezoekers via een trap naast de ingang van 
de kapel naar de gewelven onder de kerk. „De ruimtes hier zijn nog grotendeels in de 13e eeuw gebouwd.” In een van de ka-
mers staat een beeld, waarbij Jeanne gebeden zou hebben voor ze vanuit Vaucouleurs optrok tegen de Engelsen. „Dat is origineel.”

Dat er ook een tijd was dat de aandacht op deze plek naar andere dingen uitging, bewijzen gaten in de muur. „Daaraan was apparatuur voor een wolspinnerij bevestigd. De kapel diende lange tijd niet voor kerkelijk gebruik. Voor de 19e eeuw werden hier schapen geschoren. De aandacht voor Jeanne is pas van na die tijd.”

Zaterdag meer over de herdenking van de 600e geboortedag van Jeanne d’Arc.

www.toerisme-lorraine.eu