Instabiel politiek klimaat vraagt om hervorming Kieswet
Het gemak waarmee er in Nederland nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven, is debet aan een instabiel politiek klimaat. Daarom zou de Kieswet moeten worden hervormd, vindt Mart Keuning.
Ook het kabinet-Rutte zit de vier jaar niet uit. Premier Rutte zelf noemde verkiezingen een voor de hand liggende optie. Hij heeft zijn ontslag aangeboden aan de koningin. Zo blijft het eerste kabinet-Kok dat in 1994 aantrad voorlopig het laatste kabinet dat de vier jaar vol maakte. Rutte is niet de enige die nieuwe verkiezingen logisch vindt. Ook de oppositiepartijen ruiken bloed en willen naar de stembus.
Wat winnen we eigenlijk met nieuwe verkiezingen? We hebben voor vier jaar het mandaat gegeven aan volksvertegenwoordigers. Zij zijn verantwoordelijk voor het bestuur van Nederland. Om bij onenigheid het ontslag van een kabinet aan te bieden is tot daar aan toe. Maar het opnieuw uitschrijven van verkiezingen is regelrechte werkweigering. De 150 Tweede Kamerleden zijn verantwoordelijk voor een nieuwe regering.
Continuïteit
Telkens nieuwe verkiezingen uitschrijven als een regering ruzie heeft, maakt een land instabiel. Vier jaar is al een betrekkelijk korte termijn om enige continuïteit in een landsbestuur te garanderen. Maar het is een goede termijn om volksvertegenwoordigers verantwoording te laten afleggen. In de praktijk zitten kabinetten een, twee of drie jaar, waardoor er van een grote lijn in het beleid maar zeer zelden sprake is.
In gemeenteraden werkt dat anders. De gemeenteraad wordt voor vier jaar gekozen. Mocht tussentijds het college vallen, dan moet er een nieuw college worden geformeerd. Dat is tenslotte de taak van volksvertegenwoordigers: besturen. Landelijke politici zouden daar een voorbeeld aan moeten nemen. Nieuwe verkiezingen moeten slechts bij hoge uitzondering worden toegestaan. Nu analyseren politiek leiders –vaak zelfs aan de hand van peilingen– of nieuwe verkiezingen goed uit zouden komen.
Misbruik
Partijen die succesvol zijn in de peilingen, zijn minder gebonden aan het overeind houden van een regering. Dat systeem werkt instabiliteit in de hand. Als het een partij genoeg oplevert om een regering te laten vallen, of om bij een gevallen regering niet mee te werken aan een nieuwe coalitie, gaat deze partij liever naar de stembus. Het resultaat: partijbelangen prevaleren boven het landsbelang. Coalities vallen om dalende peilingen te keren.
Als nieuwe verkiezingen niet mogelijk waren, had de PVV deze situatie nooit kunnen misbruiken om de dalende trend in de peilingen te keren. Als nieuwe verkiezingen niet mogelijk waren, had de PvdA moeten praten over een nieuw te vormen regering, in plaats van te kiezen voor het lonkende electoraal perspectief.
Laten we afspreken dat het parlement dat we voor vier jaar mandateren, die vier jaar verantwoordelijk is voor het bestuur van het land.
Laten we partijen vooral de kans ontnemen om zetels te scoren over de rug van een stabiel Nederland. Aan het werk!
De auteur is ChristenUnieduoraadslid en student bestuurskunde te Leiden.