22.00 uur: Liveblog gesloten – De redactie sluit dit liveblog.

21.30 uur: Ook Rutte bij koningin – De koningin ontvangt demissionair premier Mark Rutte. Dat maakte de Rijksvoorlichtingsdienst bekend.

19.30 uur: Koningin ontvangt adviseurs – Koningin Beatrix ontvangt haar vaste adviseurs op paleis Huis ten Bosch voor overleg over de huidige politieke situatie. Voorzitter Fred de Graaf van de Eerste Kamer is als eerste door de koningin ontvangen, daarna volgen voorzitter Gerdi Verbeet van de Tweede Kamer en vicepresident Piet Hein Donner van de Raad van State.

19.20 uur: Plannen sneuvelen – De PVV helpt de oppositie aan een meerderheid om de nieuwe bijstandswet controversieel te verklaren. Dat betekent dat er niet meer over gestemd wordt en de wet in principe van de baan is. Ook zal de Kamer waarschijnlijk niet besluiten over het deels onder water zetten van de Zeeuwse Hedwigepolder. Wellicht sneuvelt ook het verbod op een dubbele nationaliteit, de verhoging van de griffierechten, de dierenpolitie en het plan voor een nationale politie.

18.52 uur: Tot 18 juni registreren – Als de verkiezingen op 12 september plaatsvinden, kunnen nieuwe politieke partijen hun naam tot en met 18 juni registreren. Dat heeft de Kiesraad dinsdag gemeld na het debat.

18.31 uur: Einde debat – Tweede Kamervoorzitter Verbeet heeft de vergadering gesloten.

18.29 uur: Rectificatie door Rutte – Rutte komt terug op zijn eerdere onthulling dat staatssecretaris De Krom vandaag al contact heeft gehad met diverse fracties over de vraag hoe het wetsvoorstel Werken naar Vermogen zo kan worden aangepast dat er alsnog een Kamermeerderheid voor bestaat. „Het was een voornemen dat nog niet was geactiveerd”, verklaart de premier. Afsluitend laat de premier nog weten dat het Sociaal Planbureau niet morgen, maar pas donderdagmiddag 13.00 uur de doorrekeningen zal presenteren van de bezuinigingsplannen zoals die zijn opgesteld door de PvdA, GroenLinks en de ChristenUnie. Het vervolgdebat van donderdag zal daardoor zeer waarschijnlijk pas ’s middags beginnen.

18.17 uur: Van der Staaij grapt – Ook SGP-leider Van der Staaij moet nog maar zien of het kabinet en een Kamermeerderheid donderdag zaken kunnen doen. Hij noemt het ernstig wanneer dat niet het geval zal blijken te zijn. Verkiezingen op 12 september vindt Van der Staaij een goed idee. „Daar offer ik graag mijn verjaardag voor op. Bovenaan mijn verlanglijstje staat natuurlijk de derde zetel voor de SGP”, grapt Van der Staaij.

18.10 uur: Pechtold benieuwd naar brief – Pechtold vraagt Rutte opnieuw te erkennen dat hij een inschattingsfout heeft gemaakt, „met name de afgelopen zeven weken.” Verder is hij benieuwd naar de brief die Rutte nog vanavond naar de Kamer zal sturen over de sancties die Brussel aan Nederland zal opleggen wanneer het zich niet aan de begrotingsafspraken houdt.

18.05 uur: Roemer: wie liegt? – SP-leider Roemer legt opnieuw de vraag op tafel welke visie op het stranden van het Catshuisoverleg nu de juiste is; die van Rutte of die van Wilders. Volgens Wilders zijn beide verklaringen niet met elkaar in strijd. „Dus als iemand zegt: Die stoel is blauw en een ander zegt: Hij is rood hebben ze allebei gelijk?”, wil Roemer van Wilders weten. „Dan zou ik zeggen: Hij is paars”, antwoordt Wilders. Daarop reageert Roemer weer door te zeggen dat hij gegeven dat antwoord de analyse van Rutte het meest geloofwaardig vindt. Concreet: Wilders verklaarde zaterdagochtend dat hij niet akkoord kon gaan met een onderhandelingsresultaat waar hij zich vrijdagavond nog in kon vinden.

18.00 uur: Tweede ronde – Tijdens de tweede ronde in het Kamerdebat verklaart zowel VVD-fractievoorzitter Blok als PvdA-fractievoorzitter Samson weinig vertrouwen te hebben in een vruchtbaar overleg op donderdag tussen Kamer en kabinet over een pakket maatregelen voor 2013. Samson herhaalt dat Rutte zijns inziens te halsstarrig de inhoud van het regeer- en gedoogakkoord van september 2010 blijft verdedigen.

17.52 uur: Verkiezingen waarschijnlijk op 12 september – Rutte geeft in het debat aan dat verkiezingen op woensdag 12 september voor de hand liggen. Verkiezingen voor de zomer, op 27 juni, zijn volgens hem echter ook mogelijk, maar het risico is dan erg groot dat tijdsdruk voor veel partijen een belangrijke factor wordt.

17.40 uur: Sap heeft geen vertrouwen – Sap heeft geen vertrouwen in de marsroute die Rutte voorstelt om met de Kamer te onderhandelen over een aanpak van de crisis. Volgens Sap heeft Rutte de bescheiden, deemoedige rol die hij zou moeten vervullen niet goed voor ogen. Ze leidt dat af uit het feit dat Rutte geen concrete concessies wil doen omtrent de Wet Werken naar Vermogen. De premier beperkt zich tot de onthulling dat verantwoordelijk staatssecretaris De Krom vandaag wel overleg heeft gevoerd met diverse fracties over de voortgang van de wet. Dat wekt de woede van PvdA-leider Samsom: de PvdA weet van niets.

17.35 uur: Pechtold en Samsom – D66-leider Pechtold probeert vast te leggen dat de partijen die donderdag gaan overhandelen over een pakket maatregelen voor 2013 zich vastleggen op het uitgangspunt dat het begrotingstekort onder de 3 procent blijft. Hij vraagt Rutte schriftelijk te bevestigen dat er geen basis is om clementie te vragen. Dat is een slimme zet, want als dat als vaststaand gegeven wordt aangenomen staat de PvdA de komende weken buitenspel. PvdA-leider Samson reageert dan ook alert. Hij meent dat Rutte te overhaast de conclusie trekt dat de 3 procentsnorm ‘heilig’ is. Dat laat Rutte zich weer niet gezeggen. „Samson rekent zich rijk”, zegt Rutte, „wanneer hij denkt dat Nederland een boete kan ontlopen wanneer het niet voldoet aan de begrotingseisen. De Europese commissaris baseert zich op doorrekeningen van het CPB. En die 3 procent voor 2013 is hard.”

17.24 uur: Wat stuurt Rutte naar Brussel – Premier Rutte moet een dezer dagen een stuk naar Brussel sturen, waarin hij aangeeft hoe hij de begroting voor 2013 binnen de begrotingsnormen van de Europese Commissie gaan brengen. Volgens Rutte kan dat stuk „de basis vormen voor onderhandelingen met deze Kamer hierover.” Rutte geeft aan blij te zijn dat zoveel fracties bereid zijn verantwoordelijkheid te nemen voor die begroting. Slob (CU) berispt Rutte en benadrukt dat niet langer hij, maar de Kamer nu zelf aan zet is. Slob: „Er zijn een hoop crisispakketten in de Kamer. Wij gaan kijken of we tot overeenstemming kunnen komen. Maar dan bent u de luisterende partij.”

17.22 uur: Rutte ziet geen basis voor clementie – Rutte meldt dat er geen basis is voor Nederland om clementie te vragen bij Brussel om te mogen afwijken van de bekende 3 procentsnorm. Hij stelt verder voor dat de Kamer morgenochtendvroeg een concept zal ontvangen van de brief met bezuinigingsmaatregelen die het kabinet naar Brussel wil sturen.

17.20 uur: Sap: er waren meer opties – En daar is GroenLinksleidster Sap. Zij gooit Rutte voor de voeten dat de gedoogcoalitie met de PVV waar Rutte in 2010 voor koos gegeven de verkiezingsuitslag de enige optie was. „Welke lessen heeft u daaruit geleerd voor de toekomst?”, aldus Sap. Concreet wil zij weten of Rutte de PVV bij komende coalitieonderhandelingen uitsluit. „Laten we het eerst maar eens eens worden over een verkiezingsdatum”, reageert Rutte droogjes.

17.15 uur: Samson legt Rutte op pijnbank – Inmiddels is het de beurt aan PvdA-leider Samson om Rutte op de pijnbank te leggen. Hij zoekt uitdrukkelijk tegenstrijdigheden in Ruttes terugblik op het stranden van het Catshuisberaad. „Eerst zei u dat VVD, PVV en CDA vrijdagavond helemaal klaar waren, nu zegt u dat het nog alle kanten op kon. Rutte legt uit dat de drie partijen 1 miljard euro te veel bespaarden met hun plannen en dat er vrijdagavond nog zou worden onderhandeld over de vraag hoe dat het beste kon worden ingezet. „Maar niets wees erop dat het overleg zou stranden.”

17.10 uur: Slob wil verantwoording van Rutte – Na Pechtold en Roemer wil ook CU-leider Slob weten hoe Rutte terugkijkt op het gedoogavontuur. „In plaats dat er 400.000 extra banen zijn bijgekomen, hebben we nu meer dan 500.000 werklozen”, aldus Slob. Hij constateert verder dat Rutte met lege handen door de hekken van het Catshuis naar de Kamer is gefietst.

17.05 uur: Rutte heeft geen spijt – Rutte geeft aan volkomen verrast te zijn door het terugtreden van Wilders. „We waren klaar, het was af, we wachtten alleen nog op de resultaten van de doorrekening van het Centraal Planbureau (CPB) van het akkoord. We hadden zelfs nog een miljard over voor koopkrachtreparatie en het verder stimuleren van de groei.” Op de vraag van Roemer (SP) of Rutte spijt heeft van de samenwerking met Wilders, kiest Rutte zijn eigen woorden en antwoord dat hij de afloop betreurt, maar wel vaststelt dat er de afgelopen anderhalf jaar goed is samengewerkt. Rutte: „Er was zaterdag echt sprake van een totale verandering van optreden door de PVV.”

17.04 uur: Roemer – Nu wil ook SP-leider Roemer het naadje van de kous weten van Rutte. Wat is er in het Catshuis gebeurd? De strategie van Roemer is duidelijk: Hij wil helder maken dat de verklaringen van Rutte en Wilders over het stranden van het Catshuisberaad haaks staan op elkaar. En hij hoopt Rutte zover te krijgen dat de premier spijt betuigt over zijn keus van 2010 om in zee te gaan met de PVV.

17.02 uur: Pechtold – Pechtold is nog niet tevreden; niet de historicus, maar de politicus Rutte moet terugblikken, vindt hij. Rutte vindt dat Pechtold grote woorden gebruikt. Europees wordt Nederland nog steeds serieus genomen, betoogt de premier. Zo werd minister van Financiën De Jager onlangs nog genoemd voor een hoge financiële positie in Europa.

16.56 uur: Rutte – Nog voordat premier Rutte goed en wel is begonnen aan zijn betoog legt D66-fractievoorzitter Pechtold de eis op tafel dat Rutte zich verantwoordt voor het vroegtijdig stranden van de gedoogcoalitie. Rutte blikt daarom eerst nu terug op de formatieonderhandelingen van najaar 2010, het mislukken van Paars-plus en de onderhandelingen van de afgelopen 7 weken in het Catshuis. Rutte: „Ik neem de volledige verantwoordelijkheid voor het stranden van de gedoogcoalitie.

16.46 uur: Samenvatting – In het debat tekenden zich dinsdag nog geen meerderheden af voor specifieke bezuinigingen. Lees hier een samenvatting.

16.26 uur: Debat geschorst tot 16.50 uur – Kamerlid Brinkman sluit met zijn inbreng de eerste termijn van de kant van de Kamer af. Het debat is geschorst tot 16.50 uur, waarna premier Rutte in zal gaan op vragen en opmerkingen van de Kamer.

16.25 uur: Rommel opruimen – „Het is een geluk dat de rechtse partijen mot hebben gekregen”, vindt PvdD-woordvoerster Ouwehand. „Jammer alleen dat wij nu de rommel van het kabinet Rutte op moeten ruimen. Een kabinet dat vorm gaf aan het motto: alles van waarde is weerloos.”

16.17 uur: Slecht voor Henk en Ingrid én voor Bas en Willy – SGP-fractievoorzitter Van der Staaij noemt het afkappen van de Catshuisonderhandelingen „een ongelooflijk slechte ontwikkeling in een ongelooflijk moeilijke tijd. Dit is slecht voor Henk en Ingrid én slecht voor Bas en Willy.”, aldus Van der Staaij, doelend op voormalig fractievoorzitter Van der Vlies en zijn vrouw. Volgens Van der Staaij is het van belang dat de Kamer beseft dat het roer van het schip van staat om moet. Vanuit dat „gevoel van urgentie” stelt Van der Staaij de afgelopen anderhalf jaar „verantwoordelijkheid” hebben willen nemen. „Soms vanaf de achterbank maar nooit vanaf de luie stoel.” De SGP wil nu werken aan een begroting voor 2013 die „recht doet aan penibele situatie van onze schatkist.”

16.15 uur: Slob: Iedereen de Bijbel lezen – CU-leider Slob krijgt van PvdA’er Samsom de vraag of voor hem de drie procent „heilig” is. Slob reageert ad rem: „Fijn dat in dit debat het woord heilig zo vaak valt. Daarom heb ik net ook geciteerd uit een heilig boek, de Bijbel. Dat zou trouwens voor iedereen goed zijn in deze zaal: elke dag beginnen met lezen uit de Bijbel. Als iedereen dat zou doen, dan zou er in dit land nog eens iets veranderen!”

\16.07 uur: Slob: Rutte past deemoedigheid – Volgens CU-fractievoorzitter Slob past premier Rutte deemoedigheid en is de Kamer nu aan zet. En dan wat Slob betreft niet de partijen „die aan de gedoogconstructie van dit kabinet hebben meegewerkt.” Slob wil de crisis met een gezamenlijke aanpak te lijf gaan. „En nee, dat zal niet makkelijk zijn.”

16.00 uur: GL-leider Sap wil begrotingsinformateur – GroenLinks-leider Sap wil dat de Kamer een „begrotingsinformateur” aanstelt om af te tasten hoe een solide begroting voor 2013 opgesteld kan worden. Volgens SGP-leider Van der Staaij is dat niet nodig: „We hebben toch een gewoon een demissionair kabinet, met een minister van Financiën?” Sap wil: bezuinigingen op natuur, op passend onderwijs, op PGB en op griffierechten schrappen.

15.50 uur: D66-leider Pechtold verbaast zich over verbazing – „Wat ik verbazingwekkend vind”, begint Pechtold zijn bijdrage, „is dat CDA en VVD zo verbaasd waren over de breuk. Want wie met een populist in zee gaat, kan het zich nu eenmaal niet veroorloven om in spijkerbroek en gympies naar het Catshuis te gaan. Zo iemand wordt zomaar in het pak genaaid.”

15.40 uur: SP-leider Roemer - SP-leider Roemer bedankt Rutte voor zijn inzet in de afgelopen anderhalf jaar. „Maar de voorstellen waarmee hij vanuit het Catshuis had willen komen, hadden ons nog dieper in het moeras getrokken.” Roemer is daarom „blij dat Wilders dit experiment is gestopt.” In een klein beetje aanpassen van de Catshuisakkoorden ziet hij niets. „Gedaan is gedaan, voorbij is voorbij. Laten we niet beginnen aan allerlei korte-termijn-knutselwerk. “

15.29 uur: D66 gispt CDA om korten ontwikkelingshulp – Pechtold (D66) beroert voor het eerst het voor het CDA uiterst gevoelige thema van ontwikkelingssamenwerking. In de Catshuisplannen ging de jaarlijkse bijdrage hieraan terug van 0,7 naar 0,6 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Eerder verlaagde het kabinet de bijdrage al van 0,8 naar 0,7 procent van het bbp. Van Haersma Buma noemt de bezuiniging een van de pijnlijkste maatregelen voor het CDA, al geeft hij aan dat er in het Catshuis ook afspraken zijn gemaakt om het geld dat er voor ontwikkelingshulp beschikbaar zou zijn, effectiever te besteden aan noodhulp.

15.20 uur: Van Haersma Buma (CDA) zag Wilders’ slappe knieën – Van Haersma Buma snapt niet dat PVV-leider Wilders spreek over een rechte rug. „Ik zie bij hem alleen slappe knieën.” Hij valt uit naar PvdA en SP die volgens hem op langere termijn de koopkracht van ouderen veel meer aantasten. „Bedankt, meneer Roemer. Bedankt, meneer Samsom. Namens alle AOW’ers.” Samsom loopt op deze aantijging rood aan. „Wilt u eens eerlijk zeggen hoeveel ouderen er in het Catshuisplan op achteruit gaan?”

Volgens Van Haersma Buma sloeg Wilders zaterdag linksaf. „Zo eindigt de grote bestrijder Cohen straks nog eens als erelid van de PvdA.”

15.12 uur Wilders stekkerde niet lichtvaardig – Wilders (PVV) geeft aan zijn steun aan dit kabinet niet lichtvaardig te beëindigen. „Ik doe dat met pijn in het hart. Mijn loyaliteit ligt echter in Nederland en niet in Brussel.” 18 miljard bezuinigingen was al een hoop, 32 miljard euro was gewoon te veel, aldus Wilders, die verder niet wil „zwartepieten” richting VVD en CDA. „Ik wil hier juist een groet brengen aan de onderhandelaars van deze partijen.”

15.05 uur: Slob plaatst eerste interruptie bij Wilders – Slob wijst erop dat Wilders ooit een motie van zijn hand steunde dat landen zich moeten houden aan de Brusselse begrotingsregels, waaronder de drie procentsregel. Wilders antwoordt dat zijn partij „voor 2013 de drie procentsregel volstrekt overboord zet.” De PVV-leider onderstreept dat hij tot het eind toe heeft gezegd dat de kans dat er een akkoord kwam fifty-fifty was.

15.00 uur: PVV-leider Wilders zegt dat hij niet anders kon - „Wij hebben flink de zwarte piet gekregen”, aldus Wilders. „We zouden onbetrouwbaar zijn en niet in belang van Nederland handelen. Maar men vergeet dat wij getekend hebben voor 18 miljard, dat wij anderhalf jaar trouw aan deze coalitie zijn geweest. Het getuigt juist van moed dat we onze rug recht houden bij een akkoord dat slecht is voor Nederland en voor de economie, en niet aan het pluche te plakken. Een pakket dat nauwelijks snijdt in de overheidsuitgaven is het laatste wat ons land nodig heeft”, aldus Wilders.

14.49 uur: Samsom kritisch op Catshuispakket – Samsom (PvdA) is zeer kritisch over het pakket maatregelen dat VVD, CDA en PVV in het Catshuis in elkaar knutselden. Vooral het feit dat het pakket tot grote lastenverzwaringen leidt in 2013, maar in 2015 nog altijd een groot begrotingstekort laat zien, valt hij aan. „Het kabinet trekt een sprintje naar 2013 en valt dan plat op de mat”, aldus Samsom.

14.41 uur: CDA vraagt PvdA naar hervormingsbereidheid – Van Haersma Buma (CDA) vraagt Samsom of de PvdA bereid is om nog voor de verkiezingen al stappen te zetten om de woningmarkt te hervormen. Samsom is daartoe bereid, maar wel onder de voorwaarde dat het „eerlijk en solidair” gebeurt.

14.40 uur: Samsom (PvdA) geeft toe op het punt van verkiezingsdatum – „Hoe krijg je het voor elkaar?”, start Samsom zijn betoog. „Een kabinetscrisis stapelen op een economische crisis! Ik zou veel verwijten aan de eerste verantwoordelijke kunnen maken; dat is de premier. Maar we moeten vooruit kijken. De verwijten treffen niet alleen de gevallen premier, maar ook de politiek als geheel, die gisteren maar niet tot eensgezindheid over een goede verkiezingsdatum kon komen”, aldus Samsom. „Laten we daarom niet beginnen met een valse start door te steggelen over een verkiezingsdatum. Laten we 12 september nemen; dan kunnen we daarna verder.” Volgens de PvdA-leider heeft zijn partij plannen die beter en rechtvaardiger zijn dan het Catshuisakkoord.

14.29 uur: Pechtold wil donderdag financieel debat – D66-fractievoorzitter Pechtold vraagt Blok (VVD) in te stemmen met zijn voorstel om komende donderdag al een debat te houden over een pakket begrotingsmaatregelen om daarmee een signaal af te geven dat politici de huidige problemen waarin Nederland verkeert serieus nemen.

14.23 uur: Slob wil ‘terugonderhandelen’ – Slob (CU) wil weten of Blok (VVD) bereid is om naast het realiseren van hervormingen die het Nederlandse begrotingstekort terugdringen, ook correcties toe te passen op eerdere beleidsmaatregelen van het kabinet zoals op het terrein van passend onderwijs. „Ik toets even of u zich realiseert dat we nu in een andere politieke werkelijkheid leven.”

14.18 uur: Samsom noemt Catshuispakket niet degelijk – Ook PvdA-fractieleider Samsom plaatst zijn eerste interruptie. Hij vraagt zich af hoe Blok (VVD) het Catshuispakket een goed pakket kan noemen, terwijl het financieel niet degelijk is. Zo wijst Samsom erop dat het pakket een houdbaarheidstekort laat liggen van 7 miljard euro. „Dat is toch geen goed pakket?”

14.17 uur: Brinkman over zijn nieuwe partij – Brinkman zei vanmiddag op te willen komen voor de burger die moet inbreken in de „ongelooflijke bureaucratische en bestuurlijke kliek in Nederland.” Hij wil in Brussel financiële afspraken heronderhandelen. Over de naam van zijn partij zei hij nog niets. Hij heeft daarvoor drie opties die hij dinsdag wil bespreken met kandidaten die hij al heeft om samen met hem op de kieslijst te staan. Na dat overleg wil hij dinsdagavond de naam bekendmaken in het tv-programma Pauw & Witteman. Onder de kandidaten zijn geen leden van de PVV-fractie, zei hij. Brinkman zei dat zijn partij „compleet anders” zal zijn dan de PVV.

14.15 uur: D66-leider Pechtold interrumpeert – Pechtold gaat VVD’er Blok in overdrachtelijke zin te lijf door hem om verantwoording te vragen over het feit dat hij überhaupt anderhalf jaar geleden met de PVV in zee is gegaan, met een partij waarvan „de onbetrouwbaarheid mij niet verbaast.” Volgens Pechtold heeft VVD-minister Opstelten in die anderhalf jaar „geen enkel, geen enkel wetsvoorstel door de Kamer gekregen. 
14.10 uur: Eerste interruptie voor Slob – VVD-fractievoorzitter Blok voert het woord. De eerste interruptie van de dag komt van CU-fractievoozitter Slob, die van de grootste regeringspartij een stukje verantwoording wil horen over het feit dat de problemen de laatste zeven weken alleen maar groter zijn geworden. Ook wil Slob horen of Blok bereid is om nu eerst perspectief te bieden aan Nederland in plaats van snel verkiezingen te organiseren.

14.06 uur: Rutte heeft geen pretenties – Rutte zegt het vastlopen van de onderhandelingen te betreuren, zeker „nu de werkgelegenheid onder druk staat en de staatsschuld oploopt.” Volgens Rutte is het woord nu aan de kamer en straks aan de kiezer. „Ik sta hier zonder pretenties.” Rutte geeft aan te hopen dat er partijen bereid zijn Nederland door „deze moeilijke tijden te loodsen.”

14.04 uur: Rutte legt verklaring af – Rutte start met het afleggen van een verklaring over de val van zijn kabinet.

13.59 uur: Debat op punt van beginnen – Het debat met premier Rutte staat op het punt van beginnen. Addy de Jong, politiek redacteur van het Reformatorisch Dagblad is „minder benieuwd naar gesteggel over verkiezingsdata, dan over de manier waarop PVV-leider Wilders zich het tijdens het debat gaat gedragen en hoe hij op de ongetwijfeld pesterige interrupties van de linke fractieleiders gaat reageren. De laatste dagen waren de reacties van Wilders opvallend timide, maar vandaag zal hij getreiterd worden.”

13.42 uur: Van der Staaij nam initiatief tot gesprek – SGP-fractievoorzitter Kees van der Staaij nam zelf het initiatief voor een gesprek anderhalve week geleden met premier Mark Rutte, vicepremier Maxime Verhagen en PVV-leider Geert Wilders. Hij zei dat dinsdag bij RTL 7. Aanleiding voor Van der Staaij waren de mediaberichten over mogelijke miljardenbezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking, waar de SGP tegen is. „Ik was beducht dat we het nakijken zouden hebben in een Kamerdebat als alles al uitonderhandeld zou zijn door de drie partijen”, zei Van der Staaij. Hij werd voor zijn eerste gesprek opgehaald door premier Rutte. Die ontkende dat er op de achterbank van zijn dienstauto onderhandeld was met de SGP. Wel gaf hij later toe dat de SGP was „gesondeerd.”

13.29 uur: SGP-Jongeren willen snel begroting – De SGP-Jongeren willen snel een goede begroting: „Oftewel er moet razendsnel bezuinigd en hervormd worden.” Lees hier meer.

13.16 uur: Brinkman doet mee met eigen lijst – Hero Brinkman doet mee aan de verkiezingen met een eigen lijst. Dat meldt de NOS. Om 13.35 uur geeft hij een verklaring.

12.58 uur: Sprekers en spreektijden – Over een uur begint het Tweede Kamerdebat over de val van het kabinet. Dit zijn de sprekers en de spreektijden. Eerst legt premier Rutte een verklaring af. De spreekvolgorde is vervolgens: Blok (VVD), Samsom (PvdA), Wilders (PVV), Van Haersma Buma (CDA), Roemer (SP), Pechtold (D66), Sap (GroenLinks), Slob (CU), Van der Staaij (SGP), Ouwehand (PvdD), Brinkman.

12.13 uur: Wat drijft Wilders? –Wat dreef Wilders om zaterdagmiddag het mens-erger-je-nietbord plotseling in de lucht te gooien? Is de PVV-leider de kluts kwijt? „Wellicht staat hij al met één been op het vliegtuigtrapje.” RD-redacteur Addy de Jong probeert Wilders’ beweegredenen te doorgronden. Lees zijn analyse hier.

12.03 uur: Alle media toegestaan voor SGP – Net nu de verkiezingscampagne losbarst, komt de SGP met een nieuwe gedragscode media. SGP’ers mogen in principe van alle moderne media gebruikmaken, mits de boodschap van de partij geen schade wordt gedaan. Aan uitzendingen op zondag dienen partijvertegenwoordigers geen medewerking verlenen.

12.01 uur: Wie nemen er afscheid? – Het einde van het kabinet-Rutte/Verhagen kwam sneller dan verwacht. De verkiezingen later dit jaar luiden ook het eind in van de ambtstermijn van de huidige bewindslieden en Kamerleden. Wie nemen waarschijnlijk definitief afscheid van het Binnenhof? RD-redacteur Jakko Gunst zette alles op een rijtje.

11.57 uur: Slob niet rouwig om val kabinet – RD-redacteur Marcel ten Broeke sprak met CU-leider Arie slob naar aanleiding van de val van het kabinet: Voor een land in crisistijd vindt Slob het geen goede zaak, maar verder is hij niet erg rouwig dat het vertrek van Wilders het einde van Rutte I heeft ingeluid. Slob: „Het was niet ons kabinet, maar ik heb me tijdens de rit wel zéér open opgesteld omdat we midden in een crisis zaten.” Lees hier het hele interview.

11.41 uur: Reacties op standpunt PvdA – D66-leider Alexander Pechtold is blij dat de PvdA bij nader inzien niet vasthoudt aan verkiezingen voor de zomer. Pechtold vond de tijd zelf veel te kort. „Dit is een teken van realisme van de PvdA. Ik hoop dat ze nu ook bereid zijn om over de begroting van 2013 te praten”, aldus Pechtold. Ook Tweede Kamerlid Hero Brinkman spreekt van een „verstandig besluit van de PvdA” om niet langer vast te houden aan verkiezingen voor de zomer.

11.38 uur: Verklaring Samsom – Tegenover het ANP zegt Samsom: „Gisteren leidde een verschil van opvatting over wat de beste datum voor verkiezingen zou zijn, tot een afzichtelijk schouwspel. De Partij van de Arbeid is nog steeds van mening dat het verstandig en verantwoord is om verkiezingen voor de zomer te houden. Om daarmee de periode van impasse zo kort mogelijk te houden. Maar het laatste dat mijn fractie zou willen is dat we de moeilijke periode die voor ons ligt, beginnen met een valse start over de verkiezingsdatum. Laten we dus de handen ineen slaan. We houden verkiezingen begin september en vragen het demissionaire kabinet die te organiseren. Nederland moet verder. Er is al te veel tijd vermorst.”

11.35 uur: Meest genoemde datum 5 september – De meest genoemde datum voor de verkiezingen is 5 september.

11.28 uur: Verkiezingen in september, zegt Samsom – Volgens PvdA-leider Diederik Samsom zijn de verkiezingen in september. Dat meldt het ANP. Hiermee is er een meerderheid in de Kamer voor verkiezingen na de zomer.

11.09 uur: Wilders wil van PVV-Kamerleden af – PVV-dissident Hero Brinkman zegt dat partijleider Geert Wilders van plan is een aantal zittende Kamerleden op een onverkiesbare plaats te zetten. Brinkman zei dat in het radioprogramma Giel, van 3FM.

11.03 uur: Geen steun meer voor PVV-plannen – Elsevier zet op een rijtje welke PVV-plannen uit het gedoogakkoord wat betreft het CDA niet meer hoeven worden uitgevoerd. Het gaat onder meer om de afschaffing van een tweede paspoort (de kwestie van dubbele nationaliteit) en de dierenpolitie.

11.01 uur: Veiling staatslening – Het lukt Nederland ondanks de economische en politiek crisis goed om geld op te halen. De eerste veiling van Nederlandse staatsleningen sinds de val van het kabinet leverde 2 miljard euro op. Het doel was 1,5 tot 2,5 miljard euro.

10.42 uur: Nieuwe partijen rekenen op zetels – Ze staan nog maar net ingeschreven in het kiesregister, en rekenen op tenminste een zetel bij de komende verkiezingen: de Soeverein Onafhankelijke Pioniers Nederland (SOPN) uit Soest en Beter Nederland uit Hilversum.

10.00 uur: Op de app DNP (De Nieuwe Pers) een interview met SP-leider Emile Roemer. Journalist Kustaw Bessems vraagt hem of de oppositie het kabinet hielp door snel debatten aan te vragen over de Catshuisbesprekingen. Roemer: „(…) Hield het kabinet in het zadel, dreef ze bij elkaar. Bij een moeilijke fase moet je heerlijk van een afstandje toekijken en genieten.” En op de vraag of hij premier zou kunnen zijn, zegt hij eerst: „Geen flauw idee.” Dan, na de opmerking dat hij geen opleiding heeft gehad voor premier: „Nou, dan is mijn antwoord: ja, dat kan ik. Ja.”

9.19 uur: Kunduz-coalitie – De Telegraaf ziet wel mogelijkheden voor Rutte om tenminste een deel van zijn bezuinigingsplannen doorgevoerd te krijgen. De krant schrijft dat de zogenoemde Kunduz-coalitie –met D66, GroenLinks en de ChristenUnie– de VVD en het CDA aan een meerderheid kunnen helpen.

9.10 uur: Frits Bolkestein kritisch – De VVD moet niet opnieuw in zee gaan met de PVV, vindt oud-VVD-leider Frits Bolkestein. Hij zei dit maandagavond in het televisieprogramma Nieuwsuur. Bolkestein zou, als hij Wilders was geweest, zijn afgetreden als partijleider van de PVV. De VVD-coryfee is ervan overtuigd dat Wilders de rekening krijgt gepresenteerd bij de komende verkiezingen: „Wie breekt, betaalt.”

8.43 uur: PVV-fractie na breuk geïnformeerd – Het grootste deel van de PVV-fractie is zaterdag pas na het mislukken van het Catshuisberaad geïnformeerd, schrijft de Volkskrant.

8.22 uur: Moody’s waarschuwt – Volgens kredietbeoordelaar Moody’s komt de kredietwaardigheid van Nederland, dat de hoogste AAA-status bezit, onder druk te staan als er niet snel meer politieke zekerheid komt. Dat schrijft Het Financieele Dagblad. Klik hier voor het volledige rapport.

8.14 uur: Burgemeesters pleiten voor stemcomputer – Het hoeft niet al bij de naderende verkiezingen, maar de burgemeesters in Nederland vinden wel dat er weer per computer gestemd moet kunnen worden. In 2006 is voor het laatst per computer gestemd, omdat de apparatuur niet 100 procent fraudebestendig zou zijn.

8.00 uur: Kabinet zat kort in het zadel – Dagblad Trouw haalt de cijfers van het kabinet Rutte naar boven: de zittingsduur was 558 dagen. Slechts drie van de in totaal 27 kabinetten na de Tweede Wereldoorlog zaten korter.

7.50 uur: Mens-erger-je-niet – Het Nederlands Dagblad van dinsdag citeert onder anderen CDA-fractievoorzitter Sybrand van Haersma Buma. Die zocht zaterdag nog naar een beeld om de plotselinge mislukking van de Catshuisonderhandelingen te beschrijven. PVV-leider Geert Wilders had het schip in de haven laten stranden, zei hij eerst. Later zei hij: het is alsof je Mens-erger-je-niet speelt en de ander gooit het bord om.

7.45 uur: Verkiezingsdatum staat nog niet vast – VVD, PvdA en SP willen die het liefst voor de zomer nog houden, maar andere partijen vinden dat te kort dag en willen in september naar de stembus. De eerstgenoemde partijen doen het goed in de peilingen, en willen die winst graag verzilveren. Voor een eenmansfractie als die van Hero Brinkman is de tijd erg kort. Ook nieuwe partijen hebben tijd nodig om zich te registreren en te organiseren. Verder kan ook het EK voetbal nog een complicerende factor zijn. Op de vroegst mogelijk verkiezingsdatum –27 juni– is namelijk de halve finale. De Kiesraad heeft overigens laten weten 27 juni veel te vroeg te vinden.

7.30 uur: Debat met Tweede Kamer om 14.00 uur – Premier Rutte gaat maandagmiddag in debat met de Tweede Kamer. Dat wordt naar verwachting een stevige confrontatie. De Kamer zal het naadje van de kous willen weten. Wat is er precies besproken in het Catshuis? Waar waren de partijen het over eens? Waarover niet? Waar ging het precies mis? Hoe moet het verder met de noodzakelijke miljardenbezuinigingen? Wanneer zijn de verkiezingen? Het debat wordt rechtstreeks uitgezonden op Nederland 1 en is ook te volgen via Politiek24.

7.15 uur: Nederlandse gemeenten in het Caribisch gebied – Bij de komende verkiezingen voor de Tweede Kamer mogen voor het eerst de bewoners van de nieuwe Nederlandse gemeenten in het Caribisch gebied meestemmen.

7.03 uur: PvdA klaar voor verkiezing lijsttrekker – Wie lijsttrekker wil worden van de PvdA kan zich tot 4 mei 12.00 uur melden. Daarna volgen interne verkiezingen, mits er twee of meer kandidaten zijn. Dat meldde partijvoorzitter Hans Spekman maandag via Twitter.

6.55 uur: VVD wil Rutte als lijsttrekker – Het hoofdbestuur van de VVD heeft maandagavond besloten om Mark Rutte voor te gaan dragen als lijsttrekker van de partij. Dat meldde een woordvoerster van de VVD.

6.00 uur: Kabinet Rutte I is maandag gevallen – Premier Mark Rutte heeft maandagmiddag het ontslag van zijn kabinet aangeboden aan koningin Beatrix op paleis Huis ten Bosch. Daarna zal de premier de Tweede Kamer informeren.

Klik hier voor het liveblog van maandag 23 april: Besprekingen in Catshuis mislukt.

Klik hier voor het liveblog van zaterdag 21 april: Kabinet Rutte I valt.