In het koor van onze kerk in IJsselstein is deze zomer kunst van verschillende christenkunstenaars te zien. Het mes snijdt aan twee kanten. De kunstenaars kunnen hun werk aan een breder publiek tonen, terwijl mensen die mogelijk zelden in een kerk komen, nu op zaterdagmiddag de kerkdrempel overstappen.

Ik hoor en lees van meerdere kerken waarin kunstenaars exposeren. Het verrast mij hoeveel mensen zich creatief uiten, hoeveel mensen op de een of andere manier met allerlei materialen kunstzinnig bezig zijn.

Hoe zou dat komen? Is het de luxe van het gegeven dat we tijd hebben om dit te doen? Is het de welvaart, waardoor we over het geld beschikken om de materialen en attributen aan te schaffen? Beide zullen een rol spelen.

Er valt op dit terrein overigens wel een ontwikkeling te signaleren. Ook in christelijke kring is men meer gaan inzien dat er mensen zijn die de behoefte hebben zich op kunstzinnige wijze te uiten. Heel lang heerste er in kerkelijke kring een soort taboe op kunst. Mensen mochten zich alleen kunstzinnig uiten in werken, zingen en het schrijven van gedichten. Nu creatief bezig zijn tegenwoordig meer gezien wordt als een uiten van wat er in je leeft en het ook naar buiten gebracht mág worden, durven mensen eerder artistiek bezig te zijn.

Persoonlijk raakt het me hoe groot de verscheidenheid aan kunstwerken is. Neem alleen al de zeventien werken van de dertien kunstenaars die in onze kerk zijn opgesteld. Wat een diversiteit. En wat een enorme hoeveelheid aan materialen wordt er in de kunst gebruikt. Wat heeft God ons hierin veel moois gegeven. Wat prachtig dat mensen dat ontwikkelen en op deze wijze de ogen van medemensen voor veel moois openen. Schitterend ook om te zien dat mensen die verbaal minder begaafd zijn, zich soms juist in de kunst bijzonder goed kunnen uiten.

Veel anonieme kunstenaars hebben geen gelegenheid om hun werk aan een breder publiek te tonen. Dan is het goed dat anderen hen uitnodigen en uitdagen om hun werk zichtbaar te maken. Misschien verkopen ze ook iets. Of de kosten er daarmee uit zijn, is overigens nog maar de vraag. Slechts een enkeling wordt er rijk van. De gebruikte materialen zijn vaak behoorlijk aan de prijs. Dan hebben we het nog niet eens over de uren die zijn besteed aan het maken van een kunstwerk.

Overigens, als ik zo over het onderwerp doordenk, realiseer ik me dat er ook vroeger veel mensen creatief bezig waren. Te denken valt aan kleding maken, borduren, sokken en truien breien, aan smeedwerk van een smid en houtsnijwerk in bijvoorbeeld huizen. Blijkbaar ervaren veel mensen een soort drive om iets moois, iets creatiefs te maken. Het resultaat ervan is in veel kerken nog steeds zichtbaar. Denk aan gebrandschilderde ramen, wets- en predikantenborden, koorhekken en grafmonumenten.

In de gereformeerde gezindte is de houding ten opzichte van ambachtelijk bezig zijn en kunst maken nogal eens ingewikkeld geweest en soms nog. Mensen moesten vooral nuttig bezig zijn. Daar kwam bij dat het gevaar van heiligschennis dreigde als schilderwerk of beeldhouwwerk van Bijbelse geschiedenissen te realistisch werd.

Eigenlijk is het nooit goed. Is het kunstwerk neutraal, dan klinkt de vraag of de kunstenaar wel een christen is. Wordt het te abstract, dan is het ook niet christelijk genoeg of heeft men er moeite mee dat mensen er allerlei zaken in kunnen zien, ja dat het zelfs breed religieus geïnterpreteerd kan worden. Mensen die geen interesse hebben in kunst vellen er soms wel heel snel en gemakkelijk een oordeel over.

Laten we ervoor openstaan dat er in de vele kunstuitingen op z’n minst iets zichtbaar is van het algemene werk van Gods Geest. God kan ook kunst gebruiken om mensen met het Evangelie in aanraking te brengen. Er is meer dan brood alleen. Trouwens, veel broodjes vandaag zijn ook ware kunstwerken.

De auteur is hervormd predikant te IJsselstein. Reageren? nietbijbroodalleen@refdag.nl