”Achter de slagboom”
Auteur: Michiel Bakker
Uitgeverij: De Banier, Utrecht, 2003
ISBN 90 336 0535 X
Pagina’s: 79
Prijs: € 8,50; Persoonlijke ontmoetingen met asielzoekers vormen de sleutel om hun leefwereld van dichtbij te leren kennen. In ”Achter de Slagboom” geeft Michiel Bakker, journalist bij het Reformatorisch Dagblad, weer hoe hij een wereldreis heeft gemaakt in eigen land.

Tijdens het bezoekwerk in het asielzoekerscentrum in Zeewolde heeft Bakker aan den lijve ervaren hoe verrijkend, boeiend, maar ook confronterend ontmoetingen met vluchtelingen kunnen zijn. Deze ervaringen, gebundeld in dertig impressies, maken de lezer enthousiast om zelf het contact met asielzoekers in de eigen buurt, kerk of in een AZC aan te gaan.

De situatie van asielzoekers in Nederland haalt vaak de krant. Meestal is de berichtgeving gefocust op de problemen rondom de instroom, het verharde asielbeleid en de schrijnende situaties die dit oplevert voor de individuele asielzoeker. In ”Achter de Slagboom” krijgt de lezer voorgespiegeld wat er zich eigenlijk afspeelt onder de bewoners op een asielzoekerscentrum. Het leven van eenieder staat in het teken van wachten. Het is vooral een eindeloos wachten op een definitieve beslissing over de aanvraag voor een verblijfsvergunning. Maar het is ook wachten op een teken van leven van vermiste familieleden of op de gehoopte gezinshereniging en zelfs op het moment dat iemand van de kerk tijd heeft voor een bezoek.

De diversiteit aan culturen, taalproblemen, het langdurig moeten samenleven in een te kleine ruimte, depressieve gevoelens en frustraties zorgen regelmatig voor spanningen. Uit de verhalen blijkt hoeveel impact dit heeft op asielzoekers met hun traumatische verleden, waarmee duidelijk wordt dat het verblijf op een asielbezoekerscentrum verre van ontspannend is.

Onverwachte situaties
Contacten met asielzoekers verlopen elke keer weer anders en zijn daarom erg veelzijdig. Het verschil in opvattingen over gastvrijheid zorgt voor onverwachte situaties. Leuk om te lezen wat dit met je doet en hoe je op een goede manier allerlei lekkernijen kunt mislopen. Het was nog sterker geweest als hierbij ingegaan was op wat we hiervan kunnen leren over onze gastvrije opstelling en omgang met elkaar.

Eerlijk komt naar voren hoe je je vaak machteloos kunt voelen in de contacten en dat een gezonde dosis relativisme noodzakelijk is om afstand te bewaren. Wie dit immers niet doet, is op termijn niet in staat om het bezoekwerk vol te houden. Een valkuil, die gaandeweg goed aan bod komt.

Contacten met asielzoekers zijn bijna altijd tijdelijk. Dit vergt veel van beide kanten. Vooral als dit komt door onverwachte gedwongen verhuizingen. De lezer gaat hierdoor meer begrijpen van de weerstand die er in het afgelopen jaar was onder asielzoekers om te verhuizen naar een ander centrum. Hoe ingrijpend het is om te moeten terugkeren naar het thuisland komt eveneens aan de orde. Hoewel in bepaalde situaties terugkeer de enige optie is, mis ik de vragen die vage besluitvorming over asielaanvragen vaak oproept. Het onbegrip en de wanhoop komen wel aan bod, maar de roep om barmhartigheid en gerechtigheid bij twijfelachtige zaken blijft uit.

De laatste jaren wordt in toenemende mate door kerken tijdelijke opvang geboden aan op straat gezette vluchtelingen die nog legaal in Nederland verblijven, bijvoorbeeld Dublin-claimanten of vluchtelingen die (nog) niet kunnen terugkeren. Van deze diaconale hulp zie ik in dit boek weinig terug, terwijl dit ook de consequentie kan zijn van het aangaan van contacten met vluchtelingen.

Kracht van het geloof
Bij de beschreven ontmoetingen komt regelmatig het geloof ter sprake. Het is duidelijk dat de contacten zich hierdoor enorm hebben verdiept en een belangrijke meerwaarde geven aan het bezoekwerk. Daar waar het geloof in de ene Naam, Jezus Christus, gedeeld wordt, vindt herkenning plaats. De kracht van het geloof bij een asielzoeker in een uitzichtloze situatie is enorm bemoedigend.

Het verlangen naar Gods Woord en de onderlinge gemeenschap wordt zichtbaar als een asielzoeker een ellenlange fietstocht maakt om nog het laatste stukje van de paasviering mee te maken. Tegelijkertijd wordt de andere kant van de medaille getoond. Hoe de kerk onvoorbereid is en moeite heeft om een asielzoeker met hart en ziel op te nemen in hun midden. Terecht krijgen deze ervaringen een plaats. Maar wel zo dat ze uitnodigen om hiermee aan de slag te gaan. ”Achter de Slagboom” laat overtuigend zien dat ontmoetingen van hart tot hart een verrijking zijn voor het geloofsleven.