Al weken onderhandelen de regeringspartijen VVD en CDA en gedoogpartner PVV in het Catshuis over de vraag welke extra bezuinigingen er doorgevoerd moeten worden om de Nederlandse economie uit het slop te trekken. Het ligt voor de hand dat maatregelen soms instemming en soms kritiek oproepen. De afgelopen periode heeft de overheid echter enkele veranderingen doorgevoerd waarvan de effectiviteit op lange termijn en soms zelfs op heel korte termijn te wensen overlaat.

Een voorbeeld daarvan is het besluit om de wettelijke ingangsdatum voor de AOW te veranderen. Met ingang van 1 april gaat de AOW niet meer in op de eerste dag van de maand waarin iemand 65 jaar wordt, maar op de dag dat hij of zij jarig is. Deze maatregel levert een aantal miljoenen euro’s op.

Inkomensgat

Daar staat tegenover dat vooral de groep werknemers die (nog) mogen genieten van prepensioen of VUT met een probleem wordt opgezadeld. Hun uitkering stopt namelijk nog wel aan het begin van de maand en wordt dan opgevolgd door het (lagere) pensioen. Omdat de AOW nog even uitblijft, krijgen deze mensen met een inkomensgat te maken.

Tenzij het pensioenfonds zijn statuten op tijd heeft aangepast, kan dat gat maximaal bijna een maand duren voor mensen die pas aan het einde van de maand jarig zijn. Dat lijkt een onwenselijke situatie. Voorlopig is er geen echte oplossing voor. Het ligt op het bordje van de pensioenfondsen om deze kostenpost over te nemen van de overheid.

Helaas staan de meeste pensioenfondsen er helemaal niet rooskleurig voor. De vraag is dus terecht welke gevolgen zo’n overname van die kosten zal hebben voor de pensioenfondsen. Nog meer kortingen en verhoging van de premies voor de werknemers wellicht?

Een tweede voorbeeld van een maatregel waar vraag­tekens bij te plaatsen zijn: de ambtenarensalarissen moeten koste wat het kost op de nullijn blijven. Hierdoor heeft een aantal ambtenaren al twee jaar geen salarisverhoging meer ontvangen. Bovendien hoeven ze daar voorlopig ook niet op te rekenen.

Lasten

De ambtenarensalarissen liggen niet extreem boven de markt. De vaste lasten stijgen voor deze mensen net zo hard als voor andere werknemers in Nederland. Hun huizen zijn ook minder waard geworden. Alles bij elkaar zou je toch verwachten dat ergens in de toekomst een reparatie voor deze mensen moet plaatsvinden.

Tot die tijd hebben de mensen uit deze twee voorbeelden te maken met een inflatie die boven de 2 procent ligt, terwijl hun inkomen gelijk blijft of zelfs met een behoorlijk bedrag kan dalen. En dat terwijl mensen ook geld moeten kunnen besteden om een economie weer draaiend te krijgen.

Toekomst

Het is te vrezen dat deze lijst nog veel langer gemaakt kan worden. Tijden waarin het economisch minder gaat, vragen om ingrijpende keuzes. Bijvoorbeeld of bepaalde systemen behouden moeten blijven. Maar ze vragen vooral om politici die niet alleen voor de korte termijn denken en alleen in financiële termen rekenen. Het moet gaan om de toekomst en om de mensen áchter de bezuinigingen. De onderhandelaars in het Catshuis staan werkelijk niet voor een gemakkelijke opgave.

Melanie Blonk is jurist collectieve belangenbehartiging bij de Reformatorisch Maatschappelijke Unie.