Mobiele telefoons maken enkele keren per minuut contact met het netwerk. De politiediensten vragen telefoonmaatschappijen om die gegevens, omdat ze zo de beweging van telefoongebruikers kunnen volgen. De American Civil Liberties Union (ACLU) spitte meer dan 5000 pagina’s interne rapporten door van zo’n 200 politiedepartementen in de VS, en komt tot de conclusie dat de gsm-gegevens routinematig opgevraagd worden.

Susan Freidwald, hoogleraar recht aan de universiteit van San Francisco, vraagt al jaren aandacht voor de praktijken van de Amerikaanse politiediensten, maar ook zij is geschokt door de cijfers in de nieuwe studie. „Het heeft mij verrast dat agenten bijvoorbeeld informatie krijgen over alle telefoontoestellen die contact maken met een bepaalde zendmast”, zegt ze. „Dat is volgens mij een van de grootste inbreuken.”

De politiediensten zelf zijn het daar niet mee eens. Ze voeren aan dat ze de techniek alleen gebruiken als er levens op het spel staan. „Wij hebben de gegevens slechts gebruikt om vermiste personen op te zoeken in actieve zaken waarbij we bezorgd waren over het welzijn van de vermiste”, zei Jack Lewis, politiechef in Apex, North Carolina, eerder deze week op de nieuwszender Fox News.

Maar de critici zijn ervan overtuigd dat het een routine-onderzoek is geworden. „Om één persoon op te sporen die mogelijk een misdrijf heeft begaan, vraagt de politie de locatie op van honderden onschuldige mensen”, zegt Catherine Crump van de ACLU. „Ze werpt dus een enorm net uit, en krijgt zeer gedetailleerde informatie over heel wat mensen. Het is een routine-instrument geworden, waarvoor geen toestemming van een onderzoeksrechter nodig is. Geen erg democratische manier van werken.”

De Verenigde Staten zijn overigens lang niet het enige land waar de politiediensten de bewegingen van onderdanen volgen via gegevens van hun mobiele telefoon.