”Christian Right” in VS verliest snel aan invloed
NEW YORK – Mitt Romney heeft deze week het gat met zijn conservatieve rivaal Rick Santorum fors vergroot. Nadat hij opnieuw een drietal overwinningen boekte, kan de nominatie hem haast niet meer ontgaan. Santorum geldt als de favoriet van ”Christian Right” (christelijk rechts). De beweging moest dan ook opnieuw een stevige tik incasseren.
Christian Right (CR) is sinds het presidentschap van Ronald Reagan in de jaren tachtig van de vorige eeuw een factor van belang geweest in het politieke krachtenveld van Amerika. De populariteit van de stroming werd gezien als een uitgesproken bewijs dat Amerikaanse evangelicals een stevige vinger in de politieke pap van de Verenigde Staten hadden. De laatste jaren verliest de beweging echter snel aan invloed.
De meest voor de hand liggende oorzaak voor deze teruggang is de slechte economische situatie van Amerika. CR richt zich van oudsher vooral op sociale thema’s zoals onderwijs en medisch-ethische zaken. Deze onderwerpen verliezen aan belang op het moment dat de economie verslechtert.
Bovendien heeft een nieuwe speler de politieke arena betreden: de Tea Party. Veel conservatieve Republikeinen weten zich daartoe aangetrokken. Deze betrekkelijk jonge beweging richt zich vooral op de economie en de „waarden van de Founding Fathers.” Vaak wordt ze door waarnemers gezien als ideologische partner van CR. Inhoudelijk gezien is dat echter niet terecht. De Tea Party is veel breder georiënteerd dan CR.
Veel thema’s van deze christelijke groepering worden wel door de meeste Tea Partiers gedeeld, maar het zijn geen onderwerpen waarop echt politieke actie wordt ondernomen. Brendan Steinhauser, directeur van een grote organisatie binnen de Tea Party, wimpelt kritiek hierop lachend af. „De mensen zijn niet de straat opgegaan om te protesteren tegen het homohuwelijk of abortus, wel vanwege de economische malaise.” Een deel van de invloed van CR is dus verloren aan de Tea Party.
Geen leiders
Toch is het te makkelijk om het verlies van invloed van CR alleen aan de opkomst van de Tea Party toe te schrijven. Er zijn meer factoren, zoals bij voorbeeld het gebrek aan leiders. Michael Kazin, hoogleraar aan Georgetown University, schreef begin dit jaar in The New Republic dat het CR aan leiderschap ontbreekt. Voorheen stelden bekende televisiepredikanten als Pat Robertson, D. James Kennedy en Jerry Falwell zich krachtig op achter CR. Huidige geestelijke leiders, zoals Rick Warren en Joel Osteen, doen dat niet.
Volgens Kazin is het gebrek aan leiders van CR vooral te wijten aan vergrijzing en uitholling van binnenuit. Bij een bijeenkomst van Glenn Beck, een talkshowhost met veel aanhangers van CR, was de gemiddelde leeftijd van de belangstellenden ruim boven de vijftig.
Dat jongeren zich niet verbonden weten aan de beweging komt ook omdat zij andere thema’s belangrijker vinden. Uit een recente peiling van NBC News bleek dat 70 procent van de jongeren (18 tot 34 jaar) binnen de Republikeinse Partij géén moeite heeft met het homohuwelijk. Twintig jaar geleden was dit ondenkbaar. Het toont aan dat er grote verschuivingen plaatsvinden binnen de evangelicale wereld, waar CR vanouds zijn basis had. Jongeren leggen veel meer de nadruk op de bestrijding van bijvoorbeeld armoede of racisme, thema’s die binnen de Republikeinse Partij doorgaans worden weggezet als „linkse hobby’s.”
Christian Left
Maar niet alleen jongeren trekken weg uit de hoek van CR. Onder evangelicals was de CR-beweging lange tijd het enige smaldeel dat zich sterk profileerde op politiek terrein. De laatste jaren mengt echter ook de linkerflank van de evangelische beweging in de VS, ”Christian Left”, zich in het politieke debat. Veel christelijke intellectuelen voelen zich bij deze groepering thuis. Waar CR nog dweept met de Founding Fathers, Amerika als „Gods eigen land” en als de wereldwijde politieagent beschouwt, heeft Christian Left hierop een bescheidener kijk. Bovendien staan juist thema’s als racisme, armoede en mensenrechten centraal in deze beweging. Dat verklaart dat jongeren zich hier thuis voelen.
Is de macht van CR dan helemaal over? Nee. In de Republikeinse voorverkiezingen heeft de beweging ervoor gezorgd dat Rick Santorum een serieuze deelnemer aan de strijd om de Republikeinse nominatie is.
Tegelijkertijd is er sprake van een omslag. Waar in 2004 de steun van CR genoeg was voor een Republikeinse overwinning bij de presidentsverkiezingen, lukte het zowel in 2008 als in 2012 niet om de man van hun keuze zelfs maar tot kandidaat van de Republikeinse Partij te laten uitroepen. Mitt Romney zal er uiteindelijk met de nominatie vandoor gaan, zoveel is wel zeker. CR zal hem in november uiteindelijk wel steunen, maar Romney blijft tweede keus.
