De Verenigende Gereformeerde Kerk van Zuid-Afrika (VGKSA) heeft zich onttrokken aan alle gezamenlijke besprekingen tussen de vier betrokken kerken, aldus het ambtelijk orgaan van de Nederduitse Gereformeerde Kerk in Zuid-Afrika (NG-Kerk). Het besluit volgt op de weigering van de Nederduitse Gereformeerde Kerk in Afrika (NGKA) te aanvaarden dat predikanten van de VGKSA en de NGKA over en weer kunnen worden beroepen.

De NG-Kerk besloot in 1857 tot een scheiding op grond van ras, taal en cultuur. Uit het zendingswerk van deze grote blanke kerk ontstonden zogenaamde dochterkerken. Die werden ’naar kleur’ ingedeeld. De NG-Sendingskerk was voor de kleurlingen, de NGKA voor de zwarte Zuid-Afrikanen. Beide kerken fuseerden later tot de VGKSA. Met die naam wilden ze aangeven dat het eenwordingsproces verder gestalte moest krijgen. Hiernaast ontstond de Reformed Church of Africa (RCA), bestemd voor de Indiërs. Bínnen de NGKA haakten vóór de fusie (die dus leidde tot de VGKSA) twee streeksynoden -die van Pharoro en Oranje-Vrijstaat- af. Zij hielden de oude naam: NGKA. Dit resulteerde in een langdurige juridische strijd, onder andere over de bezittingen. Deze duurt tot op de dag van vandaag voort. Ook over het opnemen van de zogeheten belijdenis van Belhar (waarin de apartheid expliciet wordt afgewezen) in de grondslag bestaat verschil van inzicht.

In februari dit jaar berichtte Die Kerkbode dat er deze maand een nationaal eenheidsconvent zou worden belegd. Bij allevier de kerken was, aldus het orgaan, sprake van een oprechte begeerte om tot eenheid te komen. ”Historische doorbraak in NG-familie”, kopte deze krant toen.

Volgens ds. James Buys, preses van de generale synode van de VGKSA, betekent de huidige vertraging niet dat de gesprekken over de kerkvereniging nu ten einde zijn. Tegenover Die Kerkbode verklaarde hij dat de bilaterale (tweerichting)gesprekken „in alle erns” worden voortgezet en dat de VGKSA zich aan zulke gesprekken met de NGKA niet heeft onttrokken. „Met de aanduiding bilaterale gesprekken bedoelen we niet dat de mate waarop we ons inzetten voor kerkvereniging minder wordt. Maar we geloven dat ze ons beter de gelegenheid geven met kerkspecifieke agenda’s aan de gang te gaan dan de multilaterale samensprekingen, waar de agenda steeds op een zijspoor wordt geplaatst.”

Ds. Mochubi Lebone, preses van de NGKA-synode, ontkent dat zijn kerk „die stok in die wiel van kerkvereniging is.” Naar zijn mening is de kwestie ten nauwste gekoppeld aan de grondslag van de kerk. De NGKA erkennen de belijdenis van Belhar niet als belijdenisgeschrift, de VGKSA wel.

De scriba van de generale synode van de NG-Kerk, ds. Cassie Carstens, zegt dat de kerken in de Nederduits gereformeerde kerkfamilie zullen doorgaan met bilaterale samensprekingen, in het vertrouwen dat de VGKSA en de NGKA elkaar spoedig vinden.