Als je tijdens de ochtendspits via Zwolle en Staphorst richting het noorden rijdt, krijg je als vanzelf een ontspannen gevoel. De radio vermeldt 27 files, maar de automobilist die via de A28 op Drenthe en Groningen afkoerst, heeft er geen hinder van. Hier geen randstedelijke drukte maar een rustige stroom blik die zonder problemen over het asfalt zoeft.

Midwolde, niet te verwarren met het in dezelfde provincie gelegen Midwolda, vormt het startpunt van de Groningse route ”Wandelen rond Leek”. Een kerk en een theehuis vormen het hart van het dorpje. Op een centrale parkeerplaats achter het restaurant staat één auto geparkeerd. De plaatsen voor bussen en paarden zijn onbezet. Een thermoskan met koffie bewijst goede diensten, want het theehuis is vandaag gesloten.

Het doet wat komisch aan op een groot, viertalig bord een uitnodiging te lezen om de ”beroemde kerk” van Midwolde te bezoeken, als je net in het wandelboekje hebt gezien dat die alleen op zondagen te bezichtigen is. Naast de deur hangt een bordje ”gesloten”, maar binnen brandt licht en de deur zit niet op slot. Een vriendelijke schoonmaker zegt dat de informatie in het boekje niet klopt. De kerk is behalve op maandag dagelijks vanaf 11.00 uur geopend voor publiek. Nog even geduld dus.

Melkenkamer
De komende uren wijst ”Wandelen rond Leek” ons de weg. Het boekje attendeert op zaken waaraan we zonder gids achteloos voorbij zouden gaan, zoals de melkenkamer in negentiende-eeuwse boerderijen, waarin vroeger zuivelproducten werden bewaard. Het boekje dist niet alleen historische wetenswaardigheden over de regio op, maar geeft ook informatie over de natuur.

Intussen zet de routebeschrijving ons af en toe op het verkeerde been. We zijn nog geen kilometer op pad als de eerste onduidelijkheid zich al voordoet. „Zodra we de warme bakker gepasseerd zijn, slaan we de laan in aan onze rechterhand en lopen naar de witte boerderij.” De boerderij zien we in de verte liggen, maar de laan blijkt halverwege versperd. ”Verboden toegang” staat er op een met touw en prikkeldraad vergrendeld hek. Noodgedwongen maken we rechtsomkeert. „We volgen deze weg tot aan de rotonde”, gaat het gidsje verder. Achteraf blijkt „deze weg” niet op de laan naar de witte boerderij te slaan, maar op de weg richting Tolbert, die we daarvóór bewandelden.

Na enige tijd zien we in de verte opnieuw de witte boerderij liggen, nu vanaf de andere kant. Het traject dat we intussen hebben gelopen, voert langs een bedrijventerrein, een provinciale weg en de snelweg Groningen-Drachten. Niet echt een fraaie start. Pas als we via het gehucht Hondenhoek richting Lettelbert (”kleine buurt”) wandelen, raakt het lawaai van het verkeer op de A7 langzamerhand op de achtergrond. In de weilanden ter rechterzijde van de Hoofdstraat lopen paarden vredig te grazen; in de verte zijn de witte zeilen van bootjes op het Leekstermeer zichtbaar.

Recreatieplas
In de Middeleeuwen was Lettelbert ook over water bereikbaar. Waar vroeger het riviertje de Gave stroomde, loopt nu een autoweg. De putten waaruit zand werd gegraven voor de aanleg van de snelweg, werden later als recreatieplas benut. Twee mannen laden er een rugzak en tuinstoelen uit de auto, om daarna met een klein bootje naar een iets verderop gelegen schiereilandje te varen. Verder is er in de omgeving geen mens te bekennen.

Wie het lopen wil afwisselen met peddelen, kan bij watersportcentrum Westerkwartier een kano huren om een uur door het Lettelberterdiep te varen. Het stroompje loopt uit op het Leekstermeer, waar recreanten rond de middag brood en appels uit de rugzak kunnen halen voor een lunch aan het water. Twee dames hebben voor een halfafgebrande picknicktafel twee klapstoelen neergezet en schilderen het uitzicht. In de verte is de Martinitoren van Groningen zichtbaar.

Na het vervolgtraject door een moerasgebied komt landgoed Nienoord in beeld, met het bijbehorende rijtuigenmuseum en familiepark. In de loop der tijd hebben de heren van Nienoord duidelijk hun stempel op de omgeving gedrukt. Dat blijkt ook in de kerk in het nabijgelegen Midwolde, met een 400 jaar oud renaissanceorgel en een beroemd praalgraf. Anna van Ewsum liet het laatste in de zeventiende eeuw maken, nadat haar man Carel Hyronymus van Inn- en Kniphuisen was overleden.

Herenbank
In de hal int vrijwilliger Reinder Hovinga een euro van elke bezoeker die de kerk wil bezichtigen. Om vervolgens een serie loftuitingen over het bedehuis te laten horen. Wijzend op het praalgraf: „Een topstuk, gemaakt door Rombout Verhulst, de Rembrandt onder de beeldhouwers. Dit is Florence, Italië!” De bewoners van Nienoord zaten tijdens de dienst in een speciale herenbank. „De preekstoel is lager dan de lounge. Dat is geen toeval!” zegt Hovinga.

Jonkheer J. A. A. van Panhuys erfde het landgoed in 1884 en liet de huidige borg bouwen. In 1907 verongelukte een aantal leden van de familie Van Panhuys toen ze bij Hoogkerk met een koets in het water reden. De gemeente Leek kocht het landgoed in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Dankzij de vroegere bewoners trekt de kerk van Midwolde nog steeds bezoekers uit alle delen van de wereld. Begrijpelijk, vindt Hovinga. „Want waar vind je een protestante kerk op calvinistische grondslag met zo’n rijke inrichting?”

Uitgeverij Profiel te Bedum bracht recent een herziene uitgave van de serie ”Struunroutes in Groningen” op de markt. Als eerste verschenen de vijf deeltjes ”Westerkwartier”, met wandelingen rond Zuidhorn-Oost, Zuidhorn-Noord, Grootegast, Marum en Leek. De wandeltochten variëren in lengte van 10 tot 20 kilometer. Prijs per deel 4,95 euro; set van vijf boekjes 19,50 euro. Meer informatie: tel. 050-3012144.