Niet bij brood alleen, luidde gistermiddag het thema van de jaarvergadering van de Christelijke Bond van Ondernemers in de Binnenvaart (CBOB). Volgens de uitnodiging heeft een ondernemer ook andere verantwoordelijkheden dan geld verdienen: „zaken als welzijn, arbeidsvreugde, je familie, tijd voor recreatie en bezinning maken je mens.”

Toch ging het vooral over de belabberde situatie in de sector. Omzet, inkomen en investeringsruimte zijn marginaal of soms ronduit te laag. Dan is het wel heel moeilijk om een motor die nog niet aan zijn eind is, te vervangen alleen maar om aan de nieuwe emissie-eisen te voldoen.

Dit voorbeeld van scheidend voorzitter Eddy Bilder verduidelijkt de klem waarin de binnenvaart gevangenzit. Aan de ene kant de drang naar een milieuvriendelijk, maatschappelijk verantwoord ondernemerschap, aan de andere kant de rauwe werkelijkheid van een structurele overcapaciteit.

Die overcapaciteit op droge lading bedraagt volgens directeur binnenvaart van ING Arthur de Bot op dit moment 13 procent. Zonder ingrijpende maatregelen moet de sector het hebben van economische groei. Als die de komende jaren gemiddeld op 2 procent zou uitkomen, duurt het tot 2017 voordat de capaciteit en het aanbod van lading met elkaar in evenwicht zijn.

Hij brak daarom een lans voor commerciële samenwerking tussen de schippers, bijvoorbeeld in de vorm van op te richten coöperaties. Door bundeling van laadvermogen van tientallen of zelfs honderden schepen, zouden die coöperaties een sterkere positie in de markt kunnen bereiken en daarmee een betere marge voor de schippers. „Wie neemt het voortouw?” daagde hij de schippers uit.

De langetermijnperspectieven voor de binnenvaart zijn uitstekend, betoogde De Bot. Het containervervoer zal volgens een studie van zijn bank tot 2035 verviervoudigen. Ook de verbetering van de zogenoemde Seine-Noordverbinding, waaraan nu gewerkt wordt, en de ontwikkeling van de Tweede Maasvlakte spelen de schippers in de kaart.

Willem de Ruiter, voormalig beleidsambtenaar transport in Den Haag en Brussel en in de vorige eeuw betrokken bij een sanering van de binnenvaart, stak de schippers een hart onder de riem. „Het economisch succes van de binnenvaart zit hier in de zaal. Gezinnen zetten zich in, bedrijven gaan over van vader op zoon en de banken kunnen vertrouwen op betalingsdiscipline”, aldus de Ruiter.

Maar juist die banken spelen een dubbelrol, klonk het vanuit de zaal. Ondanks de overcapaciteit in de sector financieren ze nog steeds nieuwbouw. En tegelijk verhogen ze de liquiditeitsopslag en doen ze moeilijker met kredietverlening aan schippers die in de problemen zitten.

De Bot kon het niet ontkennen. „In principe financieren we heel selectief en behoudend. Maar trouwe klanten die met een goed plan komen, willen we wel vooruit helpen.”

Volgens hem is het zeker dat verschillende ondernemers 2017 niet zullen halen. De bank bekijkt hun situatie van geval tot geval. „We zullen ver met hen mee gaan, want wij zitten ook niet te wachten op schepen die daarna goedkoop weer op de markt komen. Maar er komt geen generaal pardon.”

Tijdens de vergadering tekenden bestuursleden van de CBOB en de Binnenvaart Branche Unie (BBU) een samenwerkingsovereenkomst. Samen met de eerder aangesloten algemene (ONS) en rooms-katholieke (RKSB) bonden, is volgens Eddy Bilder nu één blok van 800 varende ondernemers ontstaan.