De eerste vlieger van de koningin, luitenant-kolonel Ed Roelofs, vliegt niet meer. Althans, niet meer bij de Koninklijke Luchtmacht. Op 1 maart ging Roelofs (56) met prepensioen of, zoals dat bij Defensie heet, functioneel leeftijdsontslag. Zijn carrière vervolgt hij parttime bij Heli Holland op Vliegveld Lelystad.

Roelofs vloog 5000 uur in de Alouette III, iets wat slechts weinigen hem kunnen nazeggen. In totaal had hij 133 keer een lid van het Koninklijk Huis aan boord, waarvan 65 keer koningin Beatrix. „Een eervolle taak. De eerste vlucht met Hare Majesteit vergeet ik nooit meer”, zegt hij. „Het was in augustus 2003. Over het aanspreken en de do’s-and-don’ts was ik netjes gebriefd door mijn voorganger. Je kijkt tijdens de vlucht nog eens even opzij. Zit ze daar echt? Ja, ze zit daar echt. Op de mooiste plek, links voorin, met een prachtig uitzicht.”

Bordes

”Royal flight” heet het als de blauwe Alouette III het luchtruim kiest voor een koninklijke vlucht. De piloot zet de helikopter neer bij De Eikenhorst in Wassenaar of vlak voor het bordes van Huis ten Bosch in Den Haag. De koningin stapt in en wordt netjes naar haar afspraak gevlogen. „Ze wil alleen maar met de Alouette”, onthult Roelofs. „Er is geen alternatief.”

Hoe verklaart de overste die voorkeur voor de kobaltblauwe, stokoude helikopter? „Dames kunnen op een elegante manier in- en uitstappen en ze kunnen hun hoed ophouden in de cockpit.” Om de privacy van de vrouwelijke leden van het Koninklijk Huis te waarborgen, worden er tijdens een royal flight aan de voorkant in de cockpit oranje schermen aangebracht. „De koningin vindt vliegen leuk. En dat is het ook. Het koninkrijk ligt letterlijk aan haar voeten.”

De luchtmacht heeft nog vier Alouettes. Maximaal drie worden er tegelijkertijd ingezet. „De vierde is reserve en kan zo nodig ook worden ingezet.” Het trio kwam bijvoorbeeld in actie op Koninginnedag 2004 in Warffum en Groningen. „Op Vliegveld Eelde werden de royals verdeeld over drie helikopters en zo door de provincie gevlogen. Dat was een mooie dag.”

Na de dramatische aanslag op Koninginnedag 2009 in Apeldoorn, waar Roelofs en zijn helikopters voor het eerst in jaren niet bij waren, volgde een omslag. „Konden we voorheen zelf ook van de festiviteiten genieten, nu moeten de helikopters de hele dag door op afroep beschikbaar zijn. Dat was in 2010 in Zeeland zo en in 2011 in Limburg.”

Landingsplaatsen, te vliegen routes, vertrek- en aankomsttijden; er wordt zo min mogelijk ruchtbaarheid aan gegeven. „Er gelden sinds 2009 strengere veiligheidsvoorschriften. Men wil niets meer aan het toeval overlaten.”

Onweer

Roelofs had ze allemaal wel eens aan boord: de koningin, prins Willem-Alexander, prinses Máxima, prinses Margriet en prof. mr. Pieter van Vollenhoven. De laatste houdt het liefst zelf de stuurknuppel in handen. De kroonprins heeft weinig met helikopters. „Hij vertelde wel eens wat over zijn ervaringen als copiloot bij de KLM. Ik moest een keer met hem van De Eikenhorst in Wassenaar naar Den Helder vliegen. Bij IJmuiden naderden we een onweerszone. Er omheen vliegen ging niet meer, de bliksemflitsen waren te heftig. Ik nam toen de beslissing om terug te gaan en uit te wijken naar Rotterdam Airport. Goede beslissing, zei de kroonprins toen.”

Met de koningin aan boord moest Roelofs een keer landen bij Paleis Huis ten Bosch, aan de noordoostelijke kant van Den Haag. Er stond een stevige wind, waardoor hij genoodzaakt was zijdelings te landen. „Dat was spannend, maar ik had er wel vertrouwen in.”

In augustus 2005 maakte een Alouette met koningin Beatrix aan boord een voorzorgslanding in het Brabantse Rosmalen. De toenmalige piloot van de helikopter vond het zicht onvoldoende en besloot het toestel neer te zetten in een grasveld bij een hotel. De koningin vervolgde haar reis per auto. Roelofs: „Wij vliegen altijd op zicht; mogen dus ook niet in de wolken komen. Gemiddeld een paar keer per jaar gaat het vliegen vanwege het weer niet door. Ook dan geldt: veiligheid voor alles.”

Fabeltje

De prinsessen Catharina-Amalia, Alexia en Ariane vlogen nog nooit met de Alouettes. „’k Had gehoopt dat de hele familie van de kroonprins in september 2010 met de helikopter naar het Fruitcorso in Tiel zou gaan. Dat was dan voor mij een thuiswedstrijd geworden.”

Het is volgens Roelofs een fabeltje dat koningin Beatrix en haar zoon niet in hetzelfde toestel mogen zitten. „Er geldt in Nederland geen beperking. Ze vliegen toch ook met z’n allen in het regeringsvliegtuig? In Engeland is het voor leden van de koninklijke familie verboden om in een vliegtuig met één motor te vliegen.”

Vliegen met de blauwe Alouettes is volgens Roelofs relatief simpel. „Het is nog steeds huisje-boompje-beestje vliegen met een fantastisch uitzicht vanuit de vrij ruime cockpit. En met zo weinig elektronica kan er ook weinig stuk. De Alouette kent ondanks zijn leeftijd een heel grote inzetbaarheid.”

Recent gaf de Koninklijke Luchtmacht aan de helikopters tot 1 januari 2016 in dienst te willen houden. Eurocopter stopt in 2018 met de technische ondersteuning van het helikoptertype. De koningin is volgens Roelofs resoluut: de Alouette en anders niets. Voor hem is het dan ook helder: „Zolang de Majesteit aan de macht is, blijft de Alouette in de vaart.”

Van 77 naar 4

De Alouette III is sinds 1964 in dienst bij de Koninklijke Luchtmacht. Van de 77 aangeschafte helikopters zijn er anno 2012 nog vier over. Ze zijn gestationeerd op de Vliegbasis Gilze-Rijen en worden ingezet voor onder andere royal flights en vip-vluchten.

De Alouettes kregen internationale bekendheid door het demonstratieteam The Grasshoppers, dat tussen 1973 en 1995 spectaculaire shows gaf. In de jaren negentig waren de kleine helikopters zeer actief, onder andere in Noord-Irak, voormalig Joegoslavië en Cambodja.

In een Alouette kunnen behalve de piloot zes passagiers plaatsnemen. De maximumsnelheid is 210 kilometer per uur.