„Islam stamt niet uit Arabië, maar uit Negevwoestijn”
AMSTERDAM – Natuurlijk, er zijn best elementen in de islamitische traditie die je kunt gebruiken. Maar het idee dat die traditie de waarheid vertelt over hoe de islam precies tot stand is gekomen, is onzinnig.
Dat betoogde woensdagavond de Britse historicus en schrijver Tom Holland in debatcentrum De Balie in Amsterdam.
Holland was daar om over zijn nieuwe boek te spreken. Dat boek, ”Het vierde beest”, genoemd naar een van de visioenen van Daniël, gaat over de ontstaansgeschiedenis van de islam. Het verscheen woensdag voor het eerst in het Nederlands, pas later dit voorjaar verschijnt de Engelstalige versie.
De Brit schrijft in zijn boek dat de Koran en de islam voortkomen uit een smeltkroes van culturen en andere geloven. Dat is een tegenstelling met de islamitische opvatting dat zowel de Koran als de islam is terug te voeren op een onveranderde verkondiging van Allah uit de zevende eeuw.
Volgens Holland kwamen moslims niet plotsklaps opzetten vanuit het Arabisch schiereiland, zoals vaak wordt gezegd. „Er waren geen ruiters die plotseling met het zwaard in de ene en de Koran in de andere hand opdoken uit de woestijn.”
De historicus voelt zich in die opvatting gesterkt doordat het materiaal dat moslims zelf gebruiken om hun vroege geschiedenis te reconstrueren, allemaal van minstens 150 jaar later dateert dan de zevende eeuw waarin Mohammed wordt gesitueerd.
Dat zorgt voor een grote mist over wat er nu precies is gebeurd tussen pakweg 610 –het jaar waarin Mohammed zijn eerste openbaring zou hebben gekregen– en 800. Historisch materiaal uit de late oudheid biedt weinig ondersteuning voor het klassieke islamitische verhaal, constateerde Holland woensdagavond.
„Tot het jaar 741 is er simpelweg geen enkele vermelding van Mekka, terwijl die stad volgens de islam heel belangrijk is geweest. En de eerste vermelding die dan opduikt, komt ook nog eens uit Irak. Mekka valt op door zijn totale afwezigheid.”
Voor de historicus is dat soort bevindingen reden om het ontstaan van de islam niet op het Arabisch schiereiland te situeren, maar veel noordelijker, „bijvoorbeeld in de Negev of in Jordanië.”
Een dergelijke plaats van ontstaan zou volgens Holland ook beter verklaren hoe het christendom en het jodendom de islam zo sterk hebben kunnen beïnvloeden.
De debatavond verliep rustig. Omdat onlangs een debat in De Balie werd verstoord door moslimextremisten, had de culturele instelling nu enkele beveiligers ingehuurd.
